Ο οργανισμός World Monuments Fund (WMF) ανακοίνωσε την ανακάλυψη περισσότερων από εκατό νέων αρχαιολογικών δομών, οι οποίες εμπλουτίζουν τις 26 που είχαν βρεθεί το 1980 στην περιοχή. Αυτή η συγκλονιστική ανακάλυψη προήλθε από ένα διεπιστημονικό πρόγραμμα που διεξήχθη από το 2022 έως το 2024.
Η πρωτοβουλία περιλάμβανε εργασίες εξερεύνησης, ανασκαφής, διαφύλαξης και καταγραφής μνημείων, χρησιμοποιώντας προηγμένες τεχνολογίες. Η ανακάλυψη έγινε στο Γκράν Παχατέν, ένα από τα πιο εμβληματικά και μυστηριώδη σύνολα του πολιτισμού των Τσατσαπόγια, εντός του εθνικού πάρκου Río Abiseo στην περιοχή Σαν Μαρτίν, στο Περού.
Ανακάλυψη χωρίς περιβαλλοντική παρέμβαση
Ανάμεσα στις τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η σάρωση μέσω πάστας ακτινοβολίας λέιζερ (LiDAR), φωτογραμμετρία και τοπογραφική αποτύπωση. Αυτά τα εργαλεία προσέφεραν για πρώτη φορά έναν λεπτομερή χάρτη ολόκληρου του συμπλέγματος.
Οι μέθοδοι αυτές αποκάλυψαν ότι η αρχιτεκτονική του συμπλέγματος ήταν πιο σύνθετη απ’ ό,τι είχε προηγουμένως υποτεθεί, και αυτό επιτεύχθηκε χωρίς να επηρεαστεί το οικοσύστημα ή οι ευαίσθητες αρχαιολογικές δομές της περιοχής.
Οι “άνθρωποι του δάσους στο σύννεφο”
Ο πολιτισμός Τσατσαπόγια, γνωστός και ως “οι άνθρωποι του δάσους στο σύννεφο”, αναπτύχθηκε από τον 7ο μέχρι τον 16ο αιώνα στις ανατολικές πλαγιές των Περουβιανών Άλπεων, σε υψόμετρο 2.000-3.000 μέτρων πάνω από τη θάλασσα.
Η αρχιτεκτονική κληρονομιά περιλαμβάνει κυκλικά κτίρια, τελετουργικές αναβαθμίδες, γεωμετρικά αετώματα και στολισμένους τύμβους κατά μήκος των γκρεμών. Οι Τσατσαπόγια αρχικά αντιστάθηκαν στην επέκταση της Αυτοκρατορίας των Ίνκας, αλλά τελικά αφομοιώθηκαν το τέλος του 15ου αιώνα, λίγο πριν την άφιξη των Ισπανών κατακτητών.
Σημαντικό ορόσημο του γηγενή πολιτισμού
Το Γκράν Παχατέν ανακαλύφθηκε το 1960 και θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα του πολιτισμού των Τσατσαπόγια. Το συγκρότημα διαθέτει τελετουργικά κτίρια πλούσια διακοσμημένα με πέτρινα μωσαϊκά, ενώ οι ανθρωπόμορφες φιγούρες και τα αετώματα ξεχωρίζουν μέσα από την πυκνή ζούγκλα.
Ωστόσο, η πυκνότητα του φυλλώματος και η ευθραυστότητα του οικοσυστήματος καθιστούν άγνωστη τη λειτουργία, χρονολογία και κλίμακα του.
Η ομάδα του WMF πέτυχε να ανακαλύψει και να παρακολουθήσει το περιεχόμενο κάτω από τη βλάστηση χωρίς καμία περιβαλλοντική επέμβαση, ανασυνθέτοντας έτσι τη χωροταξική διάταξη και τη σχέση της με το φυσικό περιβάλλον και άλλους οικισμούς της περιοχής.
Η ανακάλυψη αυτή διευρύνει σημαντικά την κατανόηση του Γκράν Παχατέν και προκαλεί νέα ερωτήματα για τον ρόλο του στην πολιτιστική κληρονομιά των Τσατσαπόγια, όπως δήλωσε ο Juan Pablo de la Puente Brunke, διευθύνων σύμβουλος του WMF στο Περού.
Ένα αλληλένδετο δίκτυο
Τα δεδομένα επιβεβαίωσαν ότι δεν πρόκειται για απομονωμένο σύμπλεγμα, αλλά για ένα οργανωμένο δίκτυο προ-Ισπανικών οικισμών από διαφορετικές χρονικές περιόδους.
Σύμφωνα με πρόσφατες αρχαιολογικές έρευνες, οι Τσατσαπόγια κατοίκησαν το Γκράν Παχατέν τουλάχιστον από τον 14ο αιώνα, ενώ οι στρωματογραφικές αναλύσεις δείχνουν προγενέστερη χρήση της περιοχής.
Έχουν επίσης καταγραφεί προ-Ισπανικές διαδρομές που συνδέουν το Γκράν Παχατέν με άλλες περιοχές, όπως η Πλάγια, Παπάγιας και Λος Πιντσούντος, τα οποία αποτελούν τεκμήρια ενός ιεραρχικού και καλοσυνδεδεμένου επίγειου δικτύου.
Πρωτοποριακές τεχνικές συντήρησης
Η ομάδα του WMF πραγματοποίησε επίσης εργασίες συντήρησης σε μία από τις σημαντικότερες δομές του συγκροτήματος, εστιάζοντας σε ελεγχόμενη απομάκρυνση βλάστησης, σταθεροποίηση των τοίχων, γέμισμα αρθρώσεων και υποστήριξη των σκαλοπατιών και των πέτρινων αετωμάτων. Χρησιμοποιήθηκε ειδικό μίγμα πηλού για τη σταθεροποίηση των στοιχείων, διατηρώντας την αυθεντικότητα τους. Ο Dr. Ricardo Morales Gamarra, επικεφαλής της συντήρησης, ανέφερε ότι αυτή η παρέμβαση θέτει πρότυπο για μελλοντικές περιβαλλοντικές δράσεις στην περιοχή.
Η ευαίσθητη οικολογική ζώνη απαιτεί περιορισμούς στην πρόσβαση τουριστών στον αρχαιολογικό χώρο του Γκράν Παχατέν και σε άλλες περιοχές του εθνικού πάρκου Río Abiseo.
Η τεχνολογία φωτίζει την ιστορία
Τα αποτελέσματα του προγράμματος παρουσιάστηκαν στο κοινό σε μια εκδήλωση στο μουσείο τέχνης Lima (MALI), η οποία θα διαρκέσει έως τις 18 Ιουνίου, επιτρέποντας στους επισκέπτες να εξερευνήσουν τον πολιτισμό Τσατσαπόγια με εντυπωσιακά οπτικά και αφηγηματικά μέσα που αναδεικνύουν την πολιτιστική κληρονομιά και την τεχνική πολυπλοκότητα των εργασιών.
Η σημασία της ανακάλυψης έγκειται, πέρα από την έκταση των ευρημάτων, στον τρόπο που πραγματοποιήθηκαν, όπως υπογραμμίζει η Bénédicte de Montlaur, πρόεδρος και διευθύνουσα σύμβουλος του WMF. Χάρη στην προηγμένη τεχνολογία, η ομάδα πραγματοποίησε διεξοδική καταγραφή που ζωντανεύει το Γκράν Παχατέν, χωρίς να απειλεί το περιβάλλον.
