Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό iScience αποκαλύπτει τη σημαντική θέση του νησιού Ίσκια στην ιστορία των πολιτιστικών αλληλεπιδράσεων κατά τον 8ο αιώνα π.Χ.
Με μια διεπιστημονική προσέγγιση που συνδύασε αρχαιολογικά, ανθρωπολογικά και βιοχημικά στοιχεία, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το ηφαιστειακό νησί Ίσκια, στη Τυρρηνική Θάλασσα, φιλοξενούσε μια ποικιλόμορφη κοινότητα που αποτελούνταν από Έλληνες, Φοίνικες και ντόπιους κατοίκους. Αυτή η κοινότητα λειτουργούσε συνεργατικά και συνέβαλε στην ανάπτυξη της Μεγάλης Ελλάδας.
Η ερευνητική ομάδα εξέτασε ανθρώπινα ευρήματα που βρέθηκαν στην αρχαία νεκρόπολη των Πιθηκούσων, όπως ονομαζόταν η Ίσκια το 8ο αιώνα π.Χ., χρησιμοποιώντας ισοτοπική ανάλυση στα δόντια και τα οστά των θαμμένων.
Αυτή η μέθοδος επέτρεψε την αναγνώριση των γεωγραφικών καταβολών των ατόμων, αποδεικνύοντας ότι το νησί είχε, από παλιά, ροή μεταναστών και λειτουργούσε ως κέντρο βιο-πολιτιστικής αλληλεπίδρασης.
Κέντρο αλληλεπίδρασης και κινητικότητας
Η Carmen Esposito, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και συνάδελφος στη μελέτη, υπογραμμίζει ότι τα ευρήματα ενισχύουν την ιδέα της Μεσογείου ως περιοχή συνεχούς κινητικότητας και αλληλεπίδρασης. Η έρευνα έχει αποκαλύψει λεπτομερείς πληροφορίες για τις μετακινήσεις των ατόμων και τις σχέσεις τους με άλλες κοινότητες.
Όπως αναφέρει η Melania Gigante, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα και κύρια συγγραφέας της μελέτης, οι αναλύσεις των λειψάνων περισσότερων από 50 ατόμων που βρέθηκαν στις Πιθηκούσες έχουν αποκαλύψει την παρουσία ανθρώπων από διάφορες Μεσογειακές περιοχές.
Αυτό αποδεικνύει ότι η Ίσκια υπήρξε κομβικό σημείο συνάντησης για Έλληνες, Φοίνικες και ιταλικούς λαούς, των οποίων η συνεργασία έπαιξε ρόλο στη διαμόρφωση μιας πολύπλοκης και πολυπολιτισμικής κοινωνικής ταυτότητας.
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά ευρήματα της μελέτης είναι ο ρόλος των γυναικών σε αυτές τις διαδικασίες μετανάστευσης. Παρόλο που παραδοσιακά θεωρείται ότι οι άνδρες, εμπορικές και αποικιακές μορφές, ήταν οι κύριοι φορείς κινητικότητας, νέες αποδείξεις δείχνουν ότι οι γυναίκες συμμετείχαν ενεργά, τονίζοντας ότι η κοινωνική δομή ήταν αποτέλεσμα συνεργασίας και των δύο φύλων στις πολιτιστικές και εμπορικές ανταλλαγές.
Το Κύπελλο του Νέστωρα
Μια από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις στην νεκρόπολη των Πιθηκούσων είναι ο τύμβος που φιλοξενεί το Κύπελλο του Νέστωρα, ένα αντικείμενο που περιέχει μία από τις αρχαιότερες γνωστές επιγραφές σε ελληνικό αλφάβητο.
Η επιγραφή στο κύπελλο αναφέρεται στο διάσημο δισκοπότηρο του ομηρικού ήρωα Νέστορα, αποδεικνύοντας τη διάδοση της ελληνικής γραφής και του πολιτισμού στη Δύση.
Ανατροπή παλαιότερων πεποιθήσεων
Για πολλά χρόνια, οι ακαδημαϊκοί είχαν διαφωνίες σχετικά με την ταυτότητα του ατόμου που ήταν θαμμένο μαζί με το πολύτιμο αυτό αντικείμενο. Προγενέστερες έρευνες υποστήριζαν ότι ο τύμβος περιλάμβανε ανθρώπινα και ζωικά λείψανα, αμφισβητώντας την υπόθεση ότι ανήκε σε κάποιον αποτεφρωμένο παιδί.
Ωστόσο, οι ισοτοπικές αναλύσεις καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι
Η Alessia Nava, ανθρωπολόγος στο Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης, επισημαίνει ότι τα ευρήματα αυτά δείχνουν μια σημαντική πρόοδο στον τομέα της βιοαρχαιολογίας. Ο συνδυασμός εξελιγμένων τεχνικών έχει ανοίξει νέους ορίζοντες στην αρχαία ιστορία, διευκολύνοντας την κατανόηση μεταναστευτικών φαινομένων και διαδικασιών ενσωμάτωσης που έως τώρα παρέμεναν άγνωστες.
Η έρευνα προσφέρει τις πρώτες συγκεκριμένες πληροφορίες βασισμένες σε ανάλυση ανθρώπινων λειψάνων, που επιβεβαιώνουν τις ιστορικές και αρχαιολογικές θεωρίες σχετικά με τον ελληνικό αποικισμό του 8ου αιώνα π.Χ.
Η εφαρμογή της διεπιστημονικής προσέγγισης έχει επιτρέψει την επαναξιολόγηση του ρόλου της Ίσκιας στη διασύνδεση των πολιτισμών και έχει ανοίξει τον δρόμο για μελλοντικές μελέτες σχετικά με την κινητικότητα και την αλληλεπίδραση των αρχαίων πολιτισμών.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε χάρη στη συνεργασία πολλών ακαδημαϊκών και πολιτιστικών φορέων.
Στην έρευνα συμμετείχαν το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, το Πανεπιστήμιο της Πάντοβα, το Πανεπιστήμιο της Μοντένα και της Ρέτζιο Εμίλια, το Μουσείο Πολιτισμών της Ρώμης, το Ιταλικό Υπουργείο Πολιτισμού, το Πανεπιστήμιο της Νάπολης L’Orientale, το Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης και το Πανεπιστήμιο Goethe της Φρανκφούρτης.
