Στην Πλατεία του Αγίου Πέτρου, εκατοντάδες χιλιάδες βλέμματα κοιτούν ψηλά, γεμάτα ελπίδα: ότι το επόμενο σύννεφο καπνού θα είναι λευκό. Ότι η φράση “Habemus Papam” θα σπάσει τη σιωπή, φέρνοντας νέο ηγέτη στην Καθολική Εκκλησία.
Το κονκλάβιο δεν είναι απλώς μια εκλογική διαδικασία. Αποτελεί μια τελετή εξουσίας, ένας αρχαίος τελετουργικός χορός γεμάτος μυστικά και συμβολισμούς, συνοδευόμενος από πολιτικά μετρημένες προσευχές. Ο κόσμος παρακολουθεί. Η Εκκλησία σιωπά. Και ο επόμενος Πάπας, κάπου ανάμεσά τους, περιμένει – ή ανησυχεί.
Ο πρώτος καπνός
Μαύρος καπνός ανέβηκε από την καμινάδα της Καπέλα Σιστίνα το βράδυ της Τετάρτης, μεταφέροντας το μήνυμα: δεν έχουμε ακόμα Πάπα. Οι 133 εκλέκτορες καρδινάλιοι επέστρεψαν σιωπηλοί στην Ιερά Μονή της Αγίας Μάρθας, όπου θα παραμείνουν μέχρι να αναδειχθεί ο νέος ηγέτης τους. Η αγωνία συνεχίζεται για τους 1,4 δισεκατομμύρια καθολικούς παγκοσμίως.
Το κονκλάβιο συγκαλείται μετά τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου στις 21 Απριλίου, σε ηλικία 88 ετών. Μετά την κηδεία και την ανακοίνωση του πένθους, οι καρδινάλιοι εισήλθαν στην Καπέλα Σιστίνα για να εκλέξουν τον 267ο ποντίφικα.
Από τον Ιωάννη Παύλο στον Φραγκίσκο: Τα διδάγματα της πρόσφατης ιστορίας
Κανείς δεν περίμενε χθες ότι θα καταλήξει σε αποτέλεσμα. Ιστορικά, οι πιθανότητες εκλογής Πάπα στην πρώτη ψηφοφορία είναι ελάχιστες.
Οι τελευταίοι τρεις Πάπες εξελέγησαν σε δύο έως πέντε γύρους. Ο Βενέδικτος ΙΣΤ το 2005 και ο Φραγκίσκος το 2013 εξελέγησαν τη δεύτερη ημέρα του κονκλαβίου, ενώ ο Ιωάννης Παύλος Β΄, το 1978, εξελέγη μετά από 8 ψηφοφορίες την τρίτη ημέρα.
Ο πιο σύντομος σύγχρονος γύρος ανήκει στον Ιωάννη Παύλο Α΄, που εξελέγη στη τρίτη ψηφοφορία.
Αντίθετα, το πιο μακροχρόνιο κονκλάβιο στην ιστορία, που έλαβε χώρα το 1268–1271 στην πόλη Βιτέρμπο, διήρκεσε σχεδόν τρία χρόνια! Οι τοπικές αρχές, ενοχλημένες από την καθυστέρηση, αφαίρεσαν την οροφή του κτιρίου και περιόρισαν τις σιτηρέσιες των καρδιναλίων για να επιταχύνουν τη διαδικασία.
Σήμερα, η διαδικασία είναι πιο οργανωμένη. Eκτιμάται ότι αν όχι σήμερα (προγραμματίζονται 2 ψηφοφορίες το πρωί και 2 το απόγευμα), το αργότερο αύριο θα έχουμε λευκό καπνό, αν και οι 133 καρδινάλιοι προέρχονται από 71 διαφορετικές χώρες.
Κάθε ψήφος, ένα βήμα προς το άγνωστο
Οι εκλέκτορες καρδινάλιοι – όλοι κάτω από 80 ετών – ψηφίζουν κάτω από την οροφή του Μιχαήλ Αγγέλου, χωρίς να έχουν εξωτερική επικοινωνία. Η διαδικασία περιλαμβάνει τέσσερις ψηφοφορίες ημερησίως: δύο το πρωί και δύο το απόγευμα. Στην πέμπτη ημέρα, εφόσον δεν έχει εκλεγεί Πάπας, προβλέπεται παύση για προσευχή και περισυλλογή.
Η εκλογή απαιτεί πλειοψηφία δύο τρίτων – δηλαδή τουλάχιστον 89 ψήφους από τους 133. Οι κάλπες καίγονται μετά από κάθε γύρο και ο καπνός αναγγέλλει το αποτέλεσμα: μαύρος για αποτυχία, λευκός για εκλογή.
Η μάχη των οραμάτων
Το κονκλάβιο διεξάγεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι για την Εκκλησία. Από τη μια πλευρά οι καρδινάλιοι που επιθυμούν να συνεχιστεί η μεταρρυθμιστική πορεία του Φραγκίσκου, και από την άλλη, εκείνοι που επιδιώκουν μια πιο παραδοσιακή παπική ηγεσία.
Η επιλογή αυτή δεν είναι μόνο θεολογική, αλλά και βαθιά πολιτισμική. Ο νέος Πάπας θα καθορίσει τη στάση της Εκκλησίας σε σημαντικά ζητήματα όπως η αντιμετώπιση των θυμάτων σεξουαλικής κακοποίησης, η θέση των γυναικών, οι σχέσεις με την επιστήμη και η κοινωνική πολιτική.
Φαβορί και μυστήριο
Αν και δεν υπάρχουν επίσημοι υποψήφιοι, αρκετές διεθνείς προσωπικότητες ακούγονται ως πιθανοί εκλεκτοί. Ο Ιταλός καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, πρώην Υπουργός Εξωτερικών του Βατικανού, θεωρείται ισχυρός διεκδικητής. Ο Φιλιππινέζος Λουίς Αντόνιο Τάγκλε, γνωστός ως “Ασιάτης Φραγκίσκος”, εκπροσωπεί την παγκόσμια Εκκλησία του Νότου. Ο Αμερικανός Ρόμπερτ Πρεβόστ συνδυάζει ρόλους που προέρχονται από τη Λατινική Αμερική και μεταρρυθμίσεις.
Επίσης ακούγονται ονόματα Αφρικανών όπως οι Πίτερ Τέρκσον και Φρίντολιν Αμπόνγκο, που αντιπροσωπεύουν ένα αναπτυσσόμενο και κοινωνικά συντηρητικό καθολικό κόσμο.
Από την Ευρώπη, οι Πέτερ Έρντο (Ουγγαρία) και Ματέο Τσούπι (Ιταλία) εκπροσωπούν τη σταθερότητα και τη διπλωματία. Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει το αποτέλεσμα. Όπως λέει και η παλιά ιταλική παροιμία: «Όποιος εισέρχεται στο κονκλάβιο ως Πάπας, βγαίνει ως καρδινάλιος».
Μια απόφαση που ξεπερνά τα σύνορα της Καθολικής Εκκλησίας
Όταν ακουστεί το πολυπόθητο Habemus Papam, ένας νέος άνθρωπος θα αναλάβει έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους και επιδραστικούς ρόλους στον κόσμο. Ο νέος Πάπας δεν θα είναι απλώς πνευματικός ηγέτης για τους Καθολικούς.
Θα αποτελέσει και παγκόσμια φωνή σε κρίσιμα ζητήματα: από την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της φτώχειας μέχρι τη μετανάστευση και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
