Οι επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν έχουν ως πρωταρχικό στόχο την καταστροφή του αμφιλεγόμενου πυρηνικού προγράμματος της χώρας, σύμφωνα με το CNN, το οποίο εξετάζει την αποτελεσματικότητα των επιθέσεων στις τρεις κύριες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.
Το Ισραήλ έβαλε στο στόχαστρο τρεις κεντρικές ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις – Νατάνζ, Ισφαχάν και Φορντόου – καθώς και πολλούς κορυφαίους επιστήμονες που εμπλέκονται στην έρευνα και ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Η έκταση των ζημιών – καθώς και η προοπτική επιβίωσης του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν – παραμένει αδιευκρίνιστη, σημειώνει το CNN. Ένας Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματούχος δήλωσε το Σάββατο ότι οι επιθέσεις στις εγκαταστάσεις Νατάνζ και Ισφαχάν «προκάλεσαν σημαντική ζημιά», ενώ το Ιράν αντέτεινε ότι οι ζημιές ήταν περιορισμένες αλλά επιβεβαίωσε τον θάνατο εννέα επιστημόνων.
«Βρισκόμαστε σε ένα κρίσιμο σημείο όπου, αν το χάσουμε, δεν θα μπορέσουμε να αποτρέψουμε το Ιράν από την απόκτηση πυρηνικών όπλων που θα απειλήσουν την ύπαρξή μας», δήλωσε ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Ισραέλ Κατζ, την Παρασκευή. «Έχουμε ασχοληθεί με τους πληρεξούσιους του Ιράν τους τελευταίους 18 μήνες, αλλά τώρα αντιμετωπίζουμε το ίδιο το κέντρο του ζητήματος».
Το Ιράν διατηρεί ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα είναι ειρηνικό – ακολουθούν λεπτομέρειες για τις ζημιές στους τρεις χώρους που πλήγηκαν από το Ισραήλ.
Νατάνζ
Αρχικές εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι ισραηλινές επιθέσεις στο πυρηνικό εργοστάσιο του Νατάνζ ήταν ιδιαίτερα επιτυχείς, καθώς πέρα από τις ζημιές στις εξωτερικές υποδομές, κατάφεραν να διακόψουν την ηλεκτροδότηση στα υπόγεια επίπεδα όπου βρίσκονται οι φυγοκεντρητές εμπλουτισμού ουρανίου, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους στο CNN.
«Ήταν μια συνολική επίθεση», δήλωσε μια πηγή που είναι καλά πληροφορημένη με τις εκτιμήσεις. Οι επιθέσεις κατέστρεψαν το υπέργειο τμήμα του Εργοστασίου Πιλοτικού Εμπλουτισμού Καυσίμου, μιας εγκατάστασης που λειτουργεί από το 2003, όπου το Ιράν εμπλούτιζε ουράνιο έως 60%, σύμφωνα με την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας (IAEA). Για την κατασκευή πυρηνικών όπλων απαιτείται ουράνιο εμπλουτισμένο κατά 90%.
Δορυφορικές εικόνες από την εταιρεία Umbra δείχνουν ζημιές σε διάφορες περιοχές του Νατάνζ. Επιπλέον, άλλες δορυφορικές εικόνες δείχνουν μαύρους καπνούς να αναδύονται από πολλά σημεία της εγκατάστασης.
Η ηλεκτρική υποδομή – συμπεριλαμβανομένου του κύριου κτιρίου παροχής ρεύματος και των γεννητριών – υπέστη επίσης καταστροφή, σύμφωνα με την IAEA. Δύο Αμερικανοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν την πλήρη διακοπή ρεύματος στα υπόγεια όπου βρίσκονται οι φυγοκεντρητές.
Αυτό το γεγονός είναι κρίσιμο για την επιχείρηση. Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος του Νατάνζ είναι καλά προστατευμένο και υπόγειο, η διακοπή ηλεκτροδότησης αποτελεί τον πιο αποτελεσματικό τρόπο να πληγεί ο εξοπλισμός κάτω από τη γη.
Δεν φαίνεται να υπάρχει άμεση ζημιά στα υπόγεια τμήματα, σύμφωνα με την IAEA, ωστόσο η απώλεια ρεύματος στη λεγόμενη «υπόγεια αίθουσα κασκαντίου» μπορεί να έχει καταστρέψει τους φυγοκεντρητές εκεί.
Το Νατάνζ διαθέτει έξι υπέργεια και τρία υπόγεια κτίρια, δύο εκ των οποίων μπορούν να φιλοξενήσουν έως και 50.000 φυγοκεντρητές, σύμφωνα με την Οργάνωση Nuclear Threat Initiative (NTI).
Δεν παρατηρήθηκε ευρεία ραδιενεργή διαρροή. «Το επίπεδο ραδιενέργειας γύρω από το Νατάνζ παραμένει σταθερό και σε κανονικά επίπεδα», δήλωσε η IAEA. Ωστόσο, προσθέτει ότι εντός των εγκαταστάσεων υπάρχει ραδιενεργή και χημική μόλυνση, σε επίπεδα που θεωρούνται διαχειρίσιμα.
Ισφαχάν
Η ζημιά στον πυρηνικό χώρο του Ισφαχάν ήταν πιο δύσκολη στην εκτίμηση τις πρώτες ώρες μετά την επίθεση, λόγω συγκρουόμενων δηλώσεων από Ιράν και Ισραήλ.
Ο Μπεχρούζ Καμαλβαντί, εκπρόσωπος του Ιρανικού Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, δήλωσε το Σάββατο ότι η ζημιά ήταν περιορισμένη. Εξοπλισμός είχε μετακινηθεί προληπτικά και ένα υπόστεγο είχε πιάσει φωτιά, χωρίς κίνδυνο διαρροής, όπως ανέφερε.
Από την άλλη πλευρά, το Ισραήλ παρουσίασε μια διαφορετική εικόνα. Αξιωματούχος των IDF δήλωσε ότι το Ισφαχάν υπέστη «σημαντικές ζημιές». Η εγκατάσταση, η οποία κατασκευάστηκε με τη βοήθεια της Κίνας, άνοιξε το 1984 και απασχολεί περίπου 3.000 επιστήμονες, θεωρούμενη το «κέντρο βάρους» του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Διαθέτει τρεις μικρούς κινεζικής προέλευσης αντιδραστήρες, εργοστάσιο μετατροπής, εργοστάσιο παραγωγής καυσίμου, μονάδα επικάλυψης ζιρκονίου και άλλα εργαστήρια, όπως αναφέρει η NTI.
Επιπλέον, αξιωματούχος των IDF δήλωσε ότι υπάρχουν «αξιόπιστες πληροφορίες» ότι το Ιράν προχώρησε σε κατασκευή πυρηνικής βόμβας στο Ισφαχάν. Το Ιράν έχει προχωρήσει σημαντικά στον εμπλουτισμό ουρανίου, αλλά υποστηρίζει ότι το πρόγραμμα είναι ειρηνικό και αρνείται ότι κατασκευάζει πυρηνικό όπλο.
Φορντόου
Η εγκατάσταση εμπλουτισμού καυσίμου στο Φορντόου είναι πολύ πιο δύσκολος στόχος, καθώς βρίσκεται βαθιά μέσα σε βουνά κοντά στο Κομ, στο βόρειο Ιράν και φιλοξενεί προηγμένους φυγοκεντρητές.
Το Ισραήλ την στόχευσε στις επιθέσεις της Παρασκευής, ωστόσο η IAEA ανέφερε ότι δεν υπήρξε αντίκτυπος, αφού οι IDF δεν ισχυρίστηκαν ότι προκάλεσαν σημαντική ζημιά. Το ιρανικό πρακτορείο Press TV αναφέρει ότι η ιρανική αντιαεροπορική Άμυνα κατέρριψε ένα ισραηλινό drone κοντά στην εγκατάσταση.
Η κατάσταση στο Φορντόου ενδέχεται να είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία των ισραηλινών επιθέσεων.
Το 2023, η IAEA είχε επιβεβαιώσει την ανίχνευση σωματιδίων ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 83,7% στο Φορντόου, ποσοστό πολύ κοντά στο 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικού όπλου.
«Εάν το Φορντόου παραμείνει λειτουργικό, οι επιθέσεις του Ισραήλ ενδέχεται να καθυστερήσουν ελάχιστα την πορεία του Ιράν προς την απόκτηση βόμβας», δήλωσε ο Τζέιμς Άκτον, συνδιευθυντής του Προγράμματος Πυρηνικής Πολιτικής στο Carnegie Endowment for International Peace.
Ο Άκτον σημείωσε ότι το Ισραήλ μπορεί να είναι σε θέση να καταστρέψει την είσοδο της εγκατάστασης, αλλά η πλήρης καταστροφή του Φορντόου θα είναι εξαιρετικά δύσκολη.
