Η πτώση της αξίας του δολαρίου έχει προκαλέσει μια σειρά επιπτώσεων στις αγορές, δημιουργώντας συναισθήματα ranging from ανακούφιση έως αμηχανία και προβληματισμό στις κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως.
Η αβεβαιότητα που περιβάλλει τη χάραξη πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες έχει οδηγήσει σε μαζική πτώση του αμερικανικού νομίσματος και των κρατικών ομολόγων τις τελευταίες εβδομάδες, με τον δείκτη του δολαρίου να έχει μειωθεί κατά άνω του 9% από την αρχή του έτους και οι ειδικοί αναμένουν περαιτέρω αποδυνάμωση.
Μια πρόσφατη έρευνα της Bank of America μεταξύ παγκόσμιων διαχειριστών κεφαλαίων δείχνει ότι το 61% των συμμετεχόντων προβλέπει περαιτέρω υποτίμηση του δολαρίου μέσα στους επόμενους 12 μήνες — η πιο απαισιόδοξη πρόβλεψη από μεγάλους επενδυτές εδώ και περίπου 20 χρόνια.
Η απώλεια εμπιστοσύνης προς το αμερικανικό νόμισμα υποδηλώνει μια ευρύτερη κρίση γύρω από την αμερικανική πολιτική. Ωστόσο, το ερώτημα είναι πώς αυτές οι εξελίξεις θα επηρεάσουν τρίτες χώρες.
«Οι περισσότερες κεντρικές τράπεζες θα εκτιμούσαν μια πτώση 10%-20% του δολαρίου», δήλωσε ο Άνταμ Μπάτον, επικεφαλής αναλυτής συναλλάγματος στο ForexLive, στο CNBC. Η πτώση της αξίας του δολαρίου έχει ενισχύσει άλλα νομίσματα — κυρίως «ασφαλή καταφύγια» όπως το ιαπωνικό γεν, το ελβετικό φράγκο και το ευρώ. Από την αρχή του έτους, το γιεν έχει ενισχυθεί περισσότερο από 10% έναντι του δολαρίου, ενώ και το φράγκο και το ευρώ σημειώνουν άνοδο περίπου 11%.
Επιπλέον, άλλα νομίσματα όπως το μεξικανικό πέσο (+5,5%), το καναδικό δολάριο (+4%), το πολωνικό ζλότι (+9%) και το ρούβλι (+22%) έχουν επίσης ενισχυθεί.
Αντίθετα, κάποιες χώρες με αναπτυσσόμενες αγορές έχουν σημειώσει πτώση στα νομίσματά τους παρά τη devaluation του δολαρίου: το βιετναμέζικο ντονγκ και η ινδονησιακή ρουπία έφτασαν σε ιστορικά χαμηλά τον Απρίλιο, ενώ η τουρκική λίρα σημείωσε νέο ρεκόρ χαμηλής αξίας. Το κινεζικό γιουάν επίσης υποχώρησε σε ιστορικά χαμηλά νωρίτερα, αλλά στη συνέχεια ανέκαμψε.
Τα θετικά και τα αρνητικά
Η υποχώρηση του δολαρίου μειώνει το πραγματικό βάρος του χρέους για τις χώρες που έχουν μεγάλα δάνεια σε δολάρια. Ταυτόχρονα, μια ισχυρότερη τοπική ισοτιμία καθιστά τις εισαγωγές πιο προσιτές, μειώνοντας τον πληθωρισμό και προσφέροντας στις κεντρικές τράπεζες τη δυνατότητα να μειώσουν τα επιτόκια για να ενισχύσουν την ανάπτυξη.
«Η πρόσφατη πτώση του δολαρίου προσφέρει “ανάσα” στις κεντρικές τράπεζες ώστε να μειώσουν τα επιτόκια», προσθέτει ο Μπάτον.
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Τόμας Ρουπφ της VP Bank, μια ισχυρότερη ισοτιμία μπορεί να περιορίσει την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών — κάτι που είναι κρίσιμο καθώς οι ΗΠΑ επανέρχονται με σκληρούς δασμούς και η Ασία αποτελεί τον κύριο παραγωγό αγαθών παγκοσμίως.
Έτσι, οι φήμες στην αγορά ότι το Πεκίνο μπορεί να επιτρέψει (ή ακόμα και να ενθαρρύνει) την υποτίμηση του γιουάν είναι ιδιαίτερα έντονες.
Ένα δίκοπο μαχαίρι
Ο Νικ Ρις της Monex Europe υπογραμμίζει ότι πολλές ασιατικές αναδυόμενες αγορές ίσως επανεξετάσουν την πιθανότητα υποτίμησης των νομισμάτων τους, αν και οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να προχωρήσουν με προσοχή για να αποφύγουν φυγή κεφαλαίων και νομισματικές κρίσεις.
«Οι αναδυόμενες αγορές αντιμετωπίζουν υψηλό πληθωρισμό, χρέος και κινδύνους φυγής κεφαλαίων — γεγονός που καθιστά την υποτίμηση προαιρετική», αναφέρει ο Ουαέλ Μακαρέμ της Exness στο CNBC. Επιπλέον, η υποτίμηση μπορεί να θεωρηθεί εμπορικό μέτρο από τις ΗΠΑ, προκαλώντας αντίποινα.
Η Fitch Ratings εκτιμά ότι οι περισσότερες αναδυόμενες αγορές θα διστάσουν να μειώσουν τα επιτόκια, καθώς αυτό θα αυξήσει το βάρος στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που έχουν δανειστεί σε δολάρια. Παράλληλα, ένα πιο αδύναμο νόμισμα μπορεί να οδηγήσει σε εκροές κεφαλαίων λόγω χαμηλότερων επιτοκίων συγκριτικά με τις ΗΠΑ.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Ινδονησία, η οποία πιθανότατα θα αποφύγει τη μείωση επιτοκίων εξαιτίας της αστάθειας του νομίσματός της, ενώ η Κορέα και η Ινδία ίσως έχουν περισσότερο περιθώριο, σύμφωνα με τη Fitch.
Προς το παρόν, αποφεύγεται η νομισματική αντιπαλότητα
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχει εκμεταλλευτεί τη μείωση του πληθωρισμού προχωρώντας σε μείωση επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης τον Απρίλιο, δηλώνοντας ότι «οι περισσότερες μετρήσεις του υποκείμενου πληθωρισμού δείχνουν ότι θα σταθεροποιηθεί κοντά στον στόχο του 2% μεσοπρόθεσμα».
Η Ελβετική Κεντρική Τράπεζα, που παλεύει με μια ισχυρή αξία του φράγκου επί περισσότερα από 15 χρόνια, αποτελεί επίσης ενδεικτική περίπτωση: οι εξαγωγές της αντιστοιχούν στο 75% του ΑΕΠ και η ενδυνάμωση του φράγκου κάνει τα ελβετικά προϊόντα πιο ακριβά στο εξωτερικό. Εάν η ροή κεφαλαίων συνεχιστεί, η κεντρική τράπεζα μπορεί να χρειαστεί να λάβει δραστικά μέτρα για να υποτιμήσει τη νομισματική της αξία, προσθέτει ο Μπάτον.
Μέχρι στιγμής, η πλειονότητα των κεντρικών τραπεζών αποφεύγει την υποτίμηση της τοπικής τους αξίας, προκειμένου να μην πυροδοτηθεί αύξηση του πληθωρισμού. Η υποχώρηση των νομισμάτων τους, συνδυαζόμενη με τους δασμούς που επιβάλλονται από τις ΗΠΑ, θα μπορούσε να αναζωπυρώσει πιέσεις στον πληθωρισμό, αποτρέποντας οποιοδήποτε σχέδιο εθελοντικής υποτίμησης.
Η ικανότητα μιας χώρας να προχωρήσει σε υποτίμηση εξαρτάται από το μέγεθος των συναλλαγματικών αποθεμάτων της, την έκθεση που έχει στο εξωτερικό χρέος, το εμπορικό της ισοζύγιο και την ευαισθησία της στις εισαγόμενες τιμές.
«Οι εξαγωγικές οικονομίες με υψηλά αποθέματα και χαμηλή εξάρτηση από ξένο χρέος έχουν περισσότερο περιθώριο για υποτίμηση, όμως ακόμα κι αυτές προχωρούν με προσοχή», καταλήγει ο ΜακΚένα της Wells Fargo.
Η γενική κατεύθυνση των παγκόσμιων εμπορικών σχέσεων θα είναι κρίσιμη. Εάν υπάρχει διάθεση για εμπορικές συμφωνίες και μείωση των δασμών, οι κεντρικές τράπεζες θα έχουν λιγότερους λόγους να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους. Αντίθετα, η κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων ενδέχεται να οδηγήσει σε νομισματικές συγκρούσεις.
«Προς το παρόν, όμως, η κυρίαρχη στρατηγική είναι η αποφυγή ενός νομισματικού πολέμου που θα μπορούσε να προκαλέσει περαιτέρω αστάθεια στην παγκόσμια και τοπική οικονομία», καταλήγει ο ΜακΚένα.
