Πριν από έναν χρόνο, το Ισραήλ έμοιαζε εγκλωβισμένο σε έναν πόλεμο φθοράς στη Γάζα, περικυκλωμένο από εχθρικά δίκτυα υποστηριζόμενα από το Ιράν και تحت πίεση από τις ΗΠΑ για αποκλιμάκωση. Σήμερα, ωστόσο, είναι εκείνο που καθορίζει τις εξελίξεις, αναγκάζοντας την Ουάσινγκτον να προσαρμοστεί.
Στόχος του είναι η επιθετική ανατροπή του καθεστώτος, με μια αιφνιδιαστική σειρά βομβαρδισμών στο Ιράν. Η Ιερουσαλήμ δεν στοχεύει μόνο στον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, αλλά επιδιώκει να πλήξει τη ραχοκοκαλιά του θεοκρατικού καθεστώτος.
Η στιγμή της ισραηλινής επίθεσης ήταν στρατηγικά επιλεγμένη. Είχε λήξει η προθεσμία 60 ημερών που είχε θέσει ο Ντόναλντ Τραμπ για συμφωνία με το Ιράν, η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας είχε ανακοινώσει σοβαρές παραβιάσεις και οι ισραηλινές δυνάμεις είχαν ήδη εξουδετερώσει την πλειονότητα των προηγμένων ιρανικών αντιαεροπορικών συστημάτων. Η συγκυρία φάνταζε ιδανική.
Η ισραηλινή επίθεση – σοκ
Ωστόσο, το εύρος της επιχείρησης είναι εκρηκτικό. Οι πρώτοι βομβαρδισμοί εξόντωσαν σημαντικά μέλη της στρατιωτικής ηγεσίας του Ιράν, όπως τον αρχηγό των Φρουρών της Επανάστασης και άλλους ανώτερους αξιωματούχους. Επιπλέον, επλήγησαν και ηγέτες των μυστικών υπηρεσιών και αρκετοί πυρηνικοί επιστήμονες, με συνολικές απώλειες άνω των 20 ανώτερων αξιωματούχων.
Το Ισραήλ έχει επίσης στοχεύσει και πλήξει κρίσιμες εγκαταστάσεις, όπως βάσεις drone, συστήματα βαλλιστικών πυραύλων και υπόγειες μονάδες εμπλουτισμού ουρανίου στο Νατάνζ και το Φορντόου, προκαλώντας σοβαρές αλλά μη πλήρως αποτιμημένες ζημιές.
Η απάντηση της Τεχεράνης
Η απάντηση της Τεχεράνης ήταν άμεση και θυελλώδης. Παρά την αρχική αδυναμία αντίδρασης, εξαπέλυσε 370 βαλλιστικούς πυραύλους και εκατοντάδες drones, προκαλώντας 24 θανάτους και σχεδόν 600 τραυματισμούς κατά την αρχή της σύγκρουσης.
Ωστόσο, το Ιράν φαίνεται στρατηγικά αποδυναμωμένο: οι Χεζμπολάχ είναι περιορισμένες, η οικονομία του επηρεάζεται σοβαρά, και η ικανότητά του να ανταποκριθεί περιορίζεται δραματικά.
Η στάση των ΗΠΑ
Ο Ντόναλντ Τραμπ, αρχικά προσανατολισμένος στη μείωση της αμερικανικής συμμετοχής στις περιφερειακές κρίσεις, αναγκάστηκε να προσαρμοστεί: ενίσχυσε στρατιωτικά το Ισραήλ για να αντιμετωπίσει ιρανικές επιθέσεις και ενθάρρυνε τις επιδρομές, καλώντας την Τεχεράνη σε διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, απέφυγε να εμπλακεί άμεσα στις ισραηλινές επιθετικές επιχειρήσεις, τουλάχιστον προς το παρόν.
Είναι σαφές ότι η Αμερική ακολουθεί τις εξελίξεις που καθορίζει κυρίως το Ισραήλ.
Το δίλημμα της Ισλαμικής Δημοκρατίας
Το θεοκρατικό καθεστώς της Τεχεράνης αντιμετωπίζει κρίσιμα στρατηγικά διλήμματα: να διατηρήσει τη πυρηνική του υποδομή ή να εγκαταλείψει τη Συνθήκη Μη Διάδοσης Πυρηνικών; Να επιταχύνει την κατασκευή βομβών ή να παραμείνει στη στρατηγική του «κατωφλίου»;
Η προκαλούμενη δυσαρέσκεια στο Ιράν αυξάνεται, ωθώντας την κοινωνία σε αναταραχή. Ο Νετανιάχου κάλεσε τους Ιρανούς να επαναστατήσουν κατά του καθεστώτος τους, αν και αναλυτές προειδοποιούν ότι αυτό μοιάζει με ευσεβή πόθο.
Το ισραηλινό στοίχημα και η κόπωση
Η κυβέρνηση Νετανιάχου βρίσκεται επίσης υπό πίεση, πιθανώς προσπαθώντας να διασώσει το πολιτικό της μέλλον μέσω στρατιωτικών επιτυχιών. Παρόλα αυτά, η κοινωνία δείχνει να έχει φτάσει σε όριο αντοχής έπειτα από 20 μήνες πολέμου, με κριτική να πλήττει την εικόνα του Ισραήλ στο εξωτερικό.
Η πρόκληση τώρα είναι πώς να μετατραπούν αυτές οι τακτικές επιτυχίες σε διαρκείς γεωπολιτικές νίκες, χωρίς να κλείσουν το Ισραήλ σε έναν ατέρμονο πόλεμο ή να αφήσουν το Ιράν αλώβητο.
Το περιφερειακό σκηνικό και το αύριο
Η Μέση Ανατολή αλλάζει. Ο άξονας της αντίστασης έχει αποδυναμωθεί, και οι χώρες του Κόλπου επανεξετάζουν τις σχέσεις τους με το Ισραήλ. Δεν είναι σαφές αν αυτές οι εξελίξεις θα συμβάλουν σε σταθερότητα ή μάλλον θα οδηγήσουν σε έναν πιο ασταθή κόσμο.
Το Ισραήλ ελπίζει ότι η πίεση θα φέρει το Ιράν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ή ότι θα οδηγήσει σε κατάρρευση, ενώ το ερώτημα παραμένει: τι θα σημαίνει αυτή η νίκη; Καλείται να καθορίσει τις εξελίξεις, ενώ οι επόμενες μέρες θα καταδείξουν ποιες άλλες δυνάμεις θα διεκδικήσουν ρόλο στην περιοχή.
