Στο 10ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών παρουσιάστηκαν τα πρώτα αποτελέσματα σχετικά με την εφαρμογή υψηλής τεχνολογίας και τεχνητής νοημοσύνης στη σεισμική παρακολούθηση της Σαντορίνης.
Οι ομιλητές της ενότητας περιλάμβαναν τους:
- Θανάση Γκανά (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών),
- Εύη Νομικού (ΕΚΠΑ),
- Μαργαρίτα Σέγκου (Βρετανική Γεωλογική Υπηρεσία – BGS).
Τη συζήτηση συντόνισε ο ακαδημαϊκός Κώστας Συνολάκης, ο οποίος παρουσίασε ιστορικά δεδομένα από το τσουνάμι του 1956 και πιθανά σενάρια μελλοντικής σεισμικής ή ηφαιστειακής δραστηριότητας στη Μεσόγειο.
Ενδείξεις μαγματικής φλέβας
Η ομάδα της δρος Σέγκου στη BGS χρησιμοποίησε μηχανική εκμάθηση για την ανάλυση της σεισμικότητας, εντοπίζοντας σχεδόν 50.000 σεισμούς, δέκα φορές περισσότερους σε σύγκριση με τις παραδοσιακές μεθόδους. Αυτό επέτρεψε τη λεπτομερή παρακολούθηση της σεισμικής δραστηριότητας και την κατανόηση των μαγματικών διεργασιών σχεδόν σε πραγματικό χρόνο.
Η δρ Σέγκου επισήμανε ότι στο παρελθόν απαιτούνταν χρόνια για να αποκτηθούν δεδομένα τέτοιας ποιότητας, αλλά η τεχνητή νοημοσύνη και το υπολογιστικό νέφος μεταμορφώνουν τη σεισμολογία. Σύμφωνα με αναδρομική ανάλυση, η κρίση φαινόταν να αρχίζει από τον Νοέμβριο, δηλαδή δύο μήνες νωρίτερα από την έντονη φάση, υποδεικνύοντας τη σημασία της τεχνολογικής προετοιμασίας για την ενημέρωση του πληθυσμού και των αρχών. Η κρίση εξελίσσεται σε τέσσερις φάσεις με σεισμικότητα σε παλμούς και διαρκεί αυξανόμενα, όπως αποδεικνύεται από το διάγραμμα. Οι αναλύσεις υποδεικνύουν την ύπαρξη μαγματικής φλέβας με διεύθυνση ΒΑ, πιθανόν κάτω από την Ανύδρο.
Μagma intrusion at depths of 3-5 km beneath Anydros
Η καθηγήτρια Εύη Νομικού ανέφερε ότι η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο προσφέρει πολύτιμο χρόνο αντίδρασης, προστατεύοντας τις κοινότητες και τις τουριστικές δραστηριότητες. Η σεισμική διέγερση συνδέεται με την διείσδυση μάγματος σε βάθος 3-5 χλμ. κάτω από την Ανύδρο, προκαλώντας τεκτονικές τάσεις και ενεργοποίηση ρηγμάτων. Το φαινόμενο θα διαρκέσει όσο συνεχίζεται η τροφοδοσία του μαγματικού θαλάμου.
Το 2022, ο τουρισμός στη Σαντορίνη συνέβαλε με 5,9 δισεκατομμύρια ευρώ στο ελληνικό ΑΕΠ. Το SANTORY, το πρώτο θαλάσσιο παρατηρητήριο στην Ελλάδα, έχει καθοριστική σημασία για την επιστημονική κατανόηση των διεργασιών στο υποθαλάσσιο ηφαίστειο, παρέχοντας παρακολούθηση φυσικών παραμέτρων και προσφέροντας ένα πρότυπο για την Ανατολική Μεσόγειο, υποστηρίζοντας την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και παρέχοντας δεδομένα για τη μελλοντική ανάπτυξη στρατηγικών διαχείρισης κινδύνων για παράκτιες περιοχές.
Διαμόρφωση του εδάφους σε 2 φάσεις
Ο Θανάσης Γκανάς παρουσίασε γεωδαιτικά δεδομένα, σημειώνοντας ότι από τον Αύγουστο του 2024 παρατηρήθηκε σταδιακή ανύψωση της καλδέρας, συνολικού ύψους 4 εκατοστών έως τα τέλη Ιανουαρίου 2025, οπότε και η παραμόρφωση σταμάτησε και μεταφέρθηκε στην ευρύτερη περιοχή της Ανύδρου. Δεδομένα GNSS (δηλαδή τρισδιάστατες μετρήσεις παραμόρφωσης) από τον σταθμό της Ανύδρου αποκάλυψαν καθίζηση 12 εκατοστών σε διάστημα 2 εβδομάδων και παράλληλη κίνηση προς δυσμάς.
Η προσομοίωση της παραμόρφωσης υπέδειξε ότι η διέγερση του ηφαιστείου ήταν αποτέλεσμα δύο φάσεων: πρώτον, ανύψωση 8 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων μάγματος στον μαγματικό θάλαμο της Καμμένης, και στη συνέχεια κατεύθυνση του μάγματος βορειοανατολικά προς την Ανύδρο, μέσω φλέβας μήκους αρκετών χιλιομέτρων, συνοδευόμενης από την έντονη σεισμικότητα στην επιφάνεια. Τα πιο πρόσφατα δεδομένα του Μαρτίου δείχνουν ότι η παραμόρφωση συνεχίζεται, αλλά με μειωμένες ταχύτητες στην ανατολική πλευρά της καλδέρας.
Το τσουνάμι του 1956
Ο Κώστας Συνολάκης ανέφερε ότι το τσουνάμι του 1956 έφτασε έως και 20 μέτρα μέσα στη στεριά. Παρά τη σοβαρότητα του κινδύνου, η Ελλάδα διαθέτει μόνο 12 παλιρροϊογράφους και κανέναν υποθαλάσσιο σεισμογράφο που να λειτουργεί σε πραγματικό χρόνο. Τόνισε την ανάγκη για τη δημιουργία ηφαιστειακού παρατηρητηρίου στο υποθαλάσσιο τμήμα, με βάση το SANTORY, το οποίο θα χρειαστεί ενδυνάμωση με χερσαία δίκτυα παρακολούθησης υψηλής ανάλυσης σε πραγματικό χρόνο με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης για συνεχή παρακολούθηση όλων των ελληνικών ηφαιστείων, περιορίζοντας την εξάρτηση από ξένες υποδομές. Όπως επισήμανε, είναι απαραίτητο να έχουμε αυτόνομη παρακολούθηση 24/7, χωρίς να περιμένουμε προειδοποιήσεις από τα ίδια τα ηφαίστεια, και υπογράμμισε τη σημασία της αξιοκρατίας στην επιλογή επιστημονικών επιτροπών για αξιόπιστη ενημέρωση του κράτους σε περιπτώσεις κρίσης.
Τέλος, η δρ Σέγκου επισήμανε ότι το κόστος των εσφαλμένων εκτιμήσεων είναι τεράστιο. Σύμφωνα με εκτίμηση του Lloyd’s, η έκρηξη ενός ή περισσότερων από τα 16 πιο επικίνδυνα ηφαίστεια του κόσμου θα μπορούσε να κοστίσει έως 1,4 τρισ. δολάρια στην παγκόσμια οικονομία πέντε χρόνια μετά την έκρηξη. Για την Ελλάδα, οι πιθανές απώλειες από μια ηφαιστειακή έκρηξη ανέρχονται σε 40 δισεκατομμύρια ευρώ.
Με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
Δείτε όλο το Αφιέρωμα του Delphi Economic Forum
Sponsored by Τράπεζα Πειραιώς
Η συμμετοχή της Τράπεζας στο Delphi Economic Forum X αποτυπώνεται και στο LinkedIn της Πειραιώς
