Έφηβοι και Υπερβολική Χρήση Social Media: Κίνδυνος Απώλειας της Συγκέντρωσης
Ο κοινωνικός ψυχολόγος και καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, Τζόναθαν Χάιντ, προειδοποιεί ότι οι έφηβοι που καταναλώνουν υπερβολικό χρόνο στα social media και στα smartphones κινδυνεύουν να χάσουν μια κρίσιμη δεξιότητα για την επιτυχία στη ζωή και την εργασία: τη συγκέντρωση.
Μια μελέτη του οργανισμού Common Sense Media το 2021 έδειξε ότι οι έφηβοι ηλικίας 13 έως 18 ετών δαπανούν κατά μέσο όρο 8 ώρες και 39 λεπτά καθημερινά μπροστά σε μία οθόνη. Η πιο πρόσφατη έρευνα του 2023 με τίτλο “Constant Companion” αποκάλυψε ότι δέχονται σχεδόν 240 ειδοποιήσεις καθημερινά και ελέγχουν τα κινητά τους περισσότερες από 100 φορές.
Κατά τον Χάιντ, το αποτέλεσμα είναι μια γενιά που δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί. «Η συγκέντρωση είναι προϋπόθεση για την επιτυχία», τονίζει. Σε μια συμμετοχή του στο Oprah Podcast, ο Χάιντ δήλωσε πως «είναι επείγον να αποκαταστήσετε τον εγκέφαλό σας», συζητώντας με μια 17χρονη που αυτοχαρακτηρίστηκε ως εθισμένη στα social media.
Μόνιμες Βλάβες
Ο συγγραφέας του βιβλίου “The Anxious Generation” επισημαίνει ότι η ζημιά μπορεί να είναι μόνιμη: «Αν χρησιμοποιείς το κινητό σου 10 ώρες την ημέρα μέχρι τα 25 σου, μπορεί να μην υπάρχει επιστροφή. Μετά τα 25, ο μετωπιαίος φλοιός του εγκεφάλου δεν αλλάζει σημαντικά, καθιστώντας πιο δύσκολη την επιστροφή στη συγκέντρωση».
Τα social media, σύμφωνα με τον Χάιντ, «διασπούν» την προσοχή. «Είναι σχεδιασμένα για να σε αποσπούν συνεχώς», προσθέτει. Αυτή η αδυναμία συγκέντρωσης έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην προσωπική όσο και στην επαγγελματική ζωή. «Πώς μπορείς να χτίσεις σχέσεις ή να διατηρήσεις τη δουλειά σου; Ποιος εργοδότης θα προσλάβει κάποιον που δεν μπορεί να συγκεντρωθεί;», αναρωτιέται.
Το βιβλίο του έχει προκαλέσει διαμάχες, καθώς ορισμένοι επικρίνουν ότι εστιάζει υπερβολικά στην τεχνολογία παραβλέποντας άλλες αιτίες κακής ψυχικής υγείας, όπως γενετικές προδιαθέσεις ή τραυματικές εμπειρίες. Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική χρήση συσκευών μπορεί να καθυστερήσει την κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών. Ο τότε Γενικός Χειρουργός των ΗΠΑ, Βίβεκ Μέρτι, το 2023 προειδοποίησε για τους ψυχικούς κινδύνους των social media, επικαλούμενος μελέτες που συνδέουν την αυξημένη χρήση με άγχος και κατάθλιψη.
Αποτοξίνωση από τα Social Media
Ο Χάιντ προτείνει μια ριζική μέθοδο αποτοξίνωσης: να απέχεις από τα social media για έναν μήνα. «Αν μπορέσεις να βρεις τρία μέλη της οικογένειας ή φίλους να το κάνουν μαζί σου, οι πιθανότητες να σπάσεις τη συνήθεια και να επαναφέρεις τη συγκέντρωσή σου αυξάνονται», εξηγεί. Όταν νιώθεις την ανάγκη να πιάσεις το κινητό, προτείνει να το αντικαταστήσεις με πιο ουσιαστικές δραστηριότητες: διάβασμα, γράψιμο ή βόλτες.
Δίνει επίσης τη συμβουλή να ακούς μουσική κατά τη διάρκεια της εργασίας ή των υποχρεώσεων. Αν και μπορεί να ακούγεται παράδοξο, η μουσική βοηθά στη συγκέντρωση, σύμφωνα με τον Σρίνι Πιλέι, ψυχίατρο στο Χάρβαρντ. «Η μουσική μειώνει το άγχος και την κορτιζόλη, επιτρέποντας στο κέντρο συγκέντρωσης του εγκεφάλου να λειτουργεί καλύτερα», δήλωσε το 2023 για το CNBC. Ωστόσο, προειδοποιεί να αποφεύγεις τραγούδια που πυροδοτούν συναισθηματική αναστάτωση, καθώς αυτά μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή σου.
