Η σκέψη ενός κόσμου χωρίς νέα παιδιά φαίνεται σαν σενάριο από ταινία επιστημονικής φαντασίας. Ωστόσο, ένας επιστήμονας αποκαλύπτει πόσο γρήγορα μπορεί η ανθρωπότητα να πλησιάσει την εξαφάνιση αν σταματήσει ξαφνικά να γεννά παιδιά — και η απάντηση είναι πιο τρομακτική απ’ όσο φαντάζεται κανείς.
Ο καθηγητής ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ, Michael Little, υπογραμμίζει ότι η ανθρωπότητα θα μπορούσε να εξαφανιστεί σε λιγότερο από 100 χρόνια, καθώς δεν θα υπάρχουν αρκετοί νέοι για να υποστηρίξουν τον πολιτισμό.
Πότε θα καταρρεύσει ο πολιτισμός
«Ως καθηγητής ανθρωπολογίας με χρόνια εμπειρίας στη μελέτη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και των πολιτισμών, παραδέχομαι ότι το θέαμα δεν θα ήταν ευχάριστο», γράφει στο The Conversation.
«Είναι πιθανό, εντός 70 ή 80 ετών, να παραμείνουν πολύ λίγοι άνθρωποι ζωντανοί λόγω ελλείψεων σε τρόφιμα, καθαρό νερό και φάρμακα», προσθέτει ο Michael Little.
«Τελικά, ο πολιτισμός θα κατέρρεε», καταλήγει στο άρθρο του.
Ποιες χώρες θα πλήττονταν πρώτες
Αν η ανθρωπότητα ξαφνικά έχανε την ικανότητα αναπαραγωγής, το τέλος δεν θα ερχόταν άμεσα.
Ο πληθυσμός θα μειωνόταν σταδιακά καθώς οι παλαιότεροι θα πέθαιναν χωρίς αντικατάσταση.
Χώρες με γερασμένους πληθυσμούς, όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, θα βιώσουν τις πιο απότομες πτώσεις, ενώ χώρες όπως ο Νίγηρας, με μέση ηλικία μόλις 14,5 ετών, θα διατηρήσουν τον πληθυσμό τους για περισσότερο.
«Δυσχέρεια στην πρόσβαση σε τρόφιμα»
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο καθηγητής Little, «δεν θα υπήρχαν αρκετοί νέοι για να εκτελέσουν τις απαραίτητες εργασίες, οδηγώντας σε μια ταχεία κοινωνική κατάρρευση».
Προειδοποιεί πως «μερικές απ’ αυτές τις καταρρεύσεις θα επηρεάσουν την παραγωγή τροφίμων, την πρόσβαση σε ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και όλα όσα είναι απαραίτητα για τη ζωή».
«Τα τρόφιμα θα γίνονταν σπάνια, παρά την ύπαρξη λιγότερων ανθρώπων». Αυτό σημαίνει ότι η πολιτιστική κρίση πιθανότατα θα οδηγούσε στην εξαφάνιση της ανθρωπότητας προτού οι περισσότερες χώρες προλάβουν να βιώσουν τη μέγιστη διάρκεια ζωής.
Το καταστροφικό σενάριο
Ευτυχώς, ο καθηγητής σημειώνει ότι μια ξαφνική παύση στις γεννήσεις είναι «πολύ απίθανη, εκτός αν υπάρξει κάποια παγκόσμια καταστροφή».
Ένα πιθανό σενάριο που θα μπορούσε να προκαλέσει κάτι τέτοιο είναι η εξάπλωση μιας μεταδοτικής ασθένειας που προκαλεί στειρότητα.
Ωστόσο, μελέτες δείχνουν ότι μόνο ορισμένοι ιοί επηρεάζουν τη γονιμότητα των ανδρών, κανένας εκ των οποίων δεν προκαλεί πλήρη στειρότητα.
Έτσι, ένας ιός που να καταστρέφει συνολικά την αναπαραγωγική ικανότητα παραμένει ευτυχώς επιστημονική φαντασία.
Η υπογεννητικότητα ως απειλή
Η ραγδαία γήρανση του πληθυσμού παγκοσμίως λόγω πτώσης των γεννήσεων είναι μια πιο άμεση και σοβαρή απειλή. Ο πληθυσμός της Γης αυξήθηκε από 2,1 δισεκατομμύρια το 1930 σε 8,09 δισεκατομμύρια σήμερα.
Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι θα επιτευχθεί ανώτατος πληθυσμός περίπου 10 δισεκατομμυρίων μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2080.
Ωστόσο, παρά την αύξηση αυτή, οι γεννήσεις έχουν ήδη αρχίσει να μειώνονται σε πολλές χώρες.
Μάλιστα, σε αρκετές χώρες η γονιμότητα έχει πέσει κάτω από το ποσοστό αντικατάστασης των 2,1 παιδιών ανά γυναίκα απαραίτητο για τη σταθερότητα του πληθυσμού.
Συνδυασμένα με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, αυτό οδηγεί σε αύξηση της μέσης ηλικίας σε πολλές χώρες.
Στη Βρετανία, καταγράφηκε πτώση της γονιμότητας στα 1,44 παιδιά ανά γυναίκα το 2024, σε σύγκριση με 2,47 παιδιά ανά γυναίκα το 1946.
Η μέση ηλικία αυξήθηκε σε 40,7 έτη το 2022, από 39,6 το 2011. Άλλες χώρες αντιμετωπίζουν σοβαρές κρίσεις υπογεννητικότητας, που επηρεάζουν την οικονομική τους ανάπτυξη.
Για παράδειγμα, η Κίνα έχει ποσοστό μόλις 1,18 παιδιά ανά γυναίκα λόγω της πολιτικής του «ενός παιδιού», εγείροντας ανησυχίες για την ικανότητα ενός συρρικνούμενου εργατικού δυναμικού να στηρίξει τους αυξανόμενους ηλικιωμένους.
«Διατρέχουμε τον κίνδυνο να εξαφανιστούμε»
Ανώτεροι επιστήμονες τονίζουν πως η μείωση των γεννήσεων από μόνη της δεν αρκεί για την εξαφάνιση της ανθρωπότητας, αλλά ο καθηγητής Little προειδοποιεί ότι χρειάζεται εγρήγορση.
«Ο Homo Sapiens υπάρχει τουλάχιστον 200.000 χρόνια. Είναι πολύς καιρός, αλλά κινδυνεύουμε να εξαφανιστούμε»
.
Καταλήγει με το παράδειγμα των Νεάντερταλ, που άντεξαν πάνω από 350.000 χρόνια πριν αρχίσουν να μειώνονται και τελικά να εξαφανιστούν.
Ο καθηγητής σημειώνει: «Ο σύγχρονος άνθρωπος ήταν πιο επιτυχής στην αναπαραγωγή από τους Νεάντερταλ, καθώς έμαθε να εξασφαλίζει τροφή και να έχει περισσότερα παιδιά».
