Το εμβληματικό πλοίο «HMS Endeavour», του καπετάνιου Τζέιμς Κουκ, ανακαλύφθηκε ξανά στα ανοιχτά του Ρόουντ Άιλαντ, κλείνοντας ένα ναυτικό μυστήριο που διαρκεί 250 χρόνια.
Το τελευταίο γνωστό στίγμα του πλοίου περιγράφεται αναλυτικά σε πρόσφατη έκθεση του Εθνικού Ναυτικού Μουσείου της Αυστραλίας (ANMM), το οποίο αναζητεί το χαμένο ιστιοφόρο από το 1999.
«Αυτή η τελική έκθεση είναι το αποκορύφωμα 25 χρόνων λεπτομερούς αρχαιολογικής μελέτης για αυτό το σημαντικό πλοίο», δήλωσε ο διευθυντής του μουσείου Ντάριλ Καρπ, που χαρακτήρισε την έκθεση ως την «οριστική δήλωση» σχετικά με το έργο. «Περιλάμβανε υποβρύχια έρευνα στις ΗΠΑ και εκτενή έρευνα σε παγκόσμια ιδρύματα».
Το HMS Endeavour
Κατά τη διάρκεια της πρώτης εκστρατείας του Βρετανού εξερευνητή μεταξύ 1768 και 1771, το HMS Endeavour έκανε τον γύρο του κόσμου και έγινε το πρώτο ευρωπαϊκό πλοίο που αποβιβάστηκε στην Ανατολική Αυστραλία και πραγματοποίησε τον περίπλου της Νέας Ζηλανδίας.
Δυστυχώς, το διάσημο ιστιοφόρο αφέθηκε στη λήθη λίγο αργότερα, όταν χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά βρετανικών στρατευμάτων.
Αργότερα, το Endeavour πωλήθηκε στη ναυτιλιακή εταιρεία Mather and Co, και επισκευάστηκε, μετονομάζεται σε «Lord Sandwich» το 1775, και εντάχθηκε στο βρετανικό στόλο κατά τη διάρκεια του Επαναστατικού Πολέμου.
Το Endeavour ναυάγησε τελικά στα ανοιχτά των ακτών των ΗΠΑ το 1778.
Πώς ταυτοποιήθηκε το ναυάγιο
Το ναυάγιο παρέμεινε στον βυθό του ωκεανού για δυόμισι αιώνες, μέχρι που οι ειδικοί επιβεβαίωσαν ότι επρόκειτο για το πλοίο που αναζητούσαν, γνωστό ως RI 2395, ανοικτά του Νιούπορτ στη Ρόουντ Άιλαντ.
Οι ερευνητές συγκέντρωσαν ιστορικά σχέδια του πλοίου και διαπίστωσαν ότι οι θέσεις ορισμένων ξυλοτεμαχίων συνέπιπταν ακριβώς με τις θέσεις των ιστίων του στο περίγραμμα.
Οι διαστάσεις του ναυαγίου επιβεβαίωναν επίσης τις μετρήσεις που είχαν ληφθεί κατά την έρευνα του 1768 για το Endeavour.
«Το μέγεθος όλων των ξυλοτεμαχίων είναι σχεδόν πανομοιότυπο με το Endeavour, με ακρίβεια χιλιοστών», δήλωσε ο αρχαιολόγος του ANMM, Kieran Hosty. «Το “stem scarf” είναι απολύτως ταυτισμένο».
Επιπλέον, ανέφερε: «Αυτό το «stem scarf» είναι ένα ιδιαίτερα μοναδικό χαρακτηριστικό – έχουμε εξετάσει πολλά σχέδια πλοίων του 18ου αιώνα και δεν βρίσκουμε κάτι παρόμοιο».
Η ανάλυση του ξύλου έδειξε ότι η ξυλεία προερχόταν από τη Βρετανία, κάτι που υποστήριζε τις αναφορές ότι το Endeavour επισκευάστηκε το 1776.
Παρά τα πλούσια αποδεικτικά στοιχεία, υπήρξαν αμφιβολίες για την ανακάλυψη του ANMM. Όταν το μουσείο ανακοίνωσε τα προκαταρκτικά ευρήματά του το 2022, οι συνεργάτες του στο Rhode Island Marine Archaeology Project (RIMAP) διέψευσαν τον ισχυρισμό, δηλώνοντας ότι η έρευνα ήταν «πρώιμη» και «παραβίαση της σύμβασης».
Ο ANMM αναγνώρισε την «υψηλής ποιότητας ιστορική ανάλυση και λεπτομερή καταγραφή του RIMAP», προσθέτοντας ότι, ενώ «συνεχίζουν να θεωρούν το RI 2394 πιθανό το Endeavour», «δεν αποκλείουν άλλες πιθανές θέσεις ναυαγίων».
Ωστόσο, ο αρχαιολόγος του ANMM James Hunter υποστηρίζει ότι υπάρχουν αρκετά κριτήρια για την επιβεβαίωση της ταυτότητας του πλοίου. Επισημαίνει ότι το Endeavour «σκοπίμως βυθίστηκε», οπότε οι πιθανότητες να βρεθούν αντικείμενα που να επιβεβαιώνουν την ταυτότητα ήταν πολύ περιορισμένες.
«Οτιδήποτε είχε αξία πιθανότατα αφαιρέθηκε από το πλοίο πριν από την βύθισή του», είπε. «Ωστόσο, τα αντικείμενα που έχουν ανασυρθεί μέχρι τώρα δείχνουν ότι προέρχονται από τον 18ο αιώνα». «Δεν θα βρείτε ποτέ μια πινακίδα που να λέει ότι ο Κουκ ήταν εδώ», σημείωσε ο Hosty. «Έχουμε μια σειρά στοιχείων που υποδεικνύουν ότι το RI 2394 είναι το HMB Endeavour».
