Κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19, όταν τα νοσοκομεία ξεχείλιζαν, τα σχολεία και τα γραφεία έκλειναν, και οι οικονομίες καταστρέφονταν, πολλοί αναρωτήθηκαν πότε θα ανακάμψει ο κόσμος. Σήμερα, πέντε χρόνια αργότερα, τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η πτώση του βιοτικού επιπέδου θα μπορούσε να διαρκέσει.
Ο Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης (HDI), που δημοσιεύεται από τον ΟΗΕ, παρακολουθεί την πρόοδο στο προσδόκιμο ζωής, την εκπαίδευση και το εισόδημα. Μαζί με το ΑΕΠ, είναι ένα από τα πιο χρησιμοποιούμενα κριτήρια μέτρησης της ανάπτυξης. Ο παγκόσμιος δείκτης μειώθηκε το 2020 και το 2021, σημειώνοντας τις πρώτες πτώσεις από την καθιέρωσή του το 1990. Υπήρξε μια μικρή ανάκαμψη το 2022, αλλά η τελευταία έκθεση, που εκδόθηκε στις 6 Μαΐου, δείχνει ότι η βελτίωση το 2023 ήταν η πιο αργή που έχει καταγραφεί ποτέ (βλ. διάγραμμα).
Ούτε η πλούσιες χώρες εκπλήσσουν, καθώς 97% απ’ αυτές έχουν αποκαταστήσει πλήρως ή ξεπεράσει τα προ της πανδημίας επίπεδά τους, σύμφωνα με τον Achim Steiner του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών. Αντίθετα, το ποσοστό αυτό είναι λιγότερο από 60% για τις φτωχότερες χώρες.
Μετά από δύο χρόνια στην πρώτη θέση, η Ελβετία αντικαταστάθηκε (με μικρή διαφορά) από την Ισλανδία. Οι σκανδιναβικές χώρες κατατάσσονται ψηλά στις περισσότερες αξιολογήσεις ποιότητας ζωής. Ένα μωρό που γεννιέται στην Ισλανδία αναμένεται να ζήσει περισσότερο από 82 χρόνια και να αποκτήσει περισσότερα από 18 χρόνια εκπαίδευσης, με το μέσο εισόδημα ανά άτομο να προσεγγίζει τα 70.000 δολάρια (δείτε την πλήρη κατάταξη παρακάτω).
Η Ελλάδα
Η Ελλάδα κατέχει την 34η θέση στην παγκόσμια κατάταξη με δείκτη HDI 0,908.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο δείκτης δεν λαμβάνει υπόψη την ανισότητα στα εσωτερικά επίπεδα των χωρών (ο ΟΗΕ δημοσιεύει ξεχωριστούς δείκτες για το θέμα). Η διαφορά στο βιοτικό επίπεδο μεταξύ πλούσιων και φτωχών πολιτών μπορεί να είναι σημαντική.
Για παράδειγμα, οι πλούσιοι Αμερικανοί έχουν κατά μέσο όρο πολύ μεγαλύτερη διάρκεια ζωής σε σχέση με τους φτωχούς. Ωστόσο, δεν είναι μόνο η οικονομική κατάσταση που μετράει. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου Brown, που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο, διαπίστωσε ότι οι πλουσιότεροι άνθρωποι στις ΗΠΑ (οι οποίες κατατάσσονται 17ες στον δείκτη HDI) έχουν ποσοστά θνησιμότητας παρόμοια με εκείνα των φτωχότερων Βόρειων και Δυτικών Ευρωπαίων, καθώς και των περισσότερων Ανατολικοευρωπαίων.
Στην κατώτερη θέση του δείκτη κυριαρχεί η υποσαχάρια Αφρική. Στο Νότιο Σουδάν, τη χώρα με τη χαμηλότερη κατάταξη, το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση είναι λιγότερο από 58 χρόνια, η μέση εκπαίδευση είναι λιγότερη από έξι χρόνια, και το εθνικό εισόδημα ανά άτομο περιορίζεται στα 688 δολάρια.
Μετά από décadas μείωσης, το χάσμα μεταξύ των χωρών στην κορυφή και στη βάση του δείκτη έχει διευρυνθεί για τέσσερα συνεχόμενα χρόνια. Οι φτωχότερες χώρες του κόσμου έχουν βρει δύσκολα το δρόμο τους και σε άλλους δείκτες. Η ακραία φτώχεια έχει μόλις και μετά βίας μειωθεί από το 2015. Σύμφωνα με τον δείκτη HDI, οι χώρες της αραβικής και της λατινοαμερικανικής περιοχής είχαν την πιο αργή ανάκαμψη του βιοτικού επιπέδου μετά την πανδημία.
Μέχρι χθες, φαινόταν ότι κατά μέσο όρο ο κόσμος θα έφτανε υψηλά επίπεδα ανάπτυξης πριν από το 2030. Εάν συνεχιστεί η τρέχουσα υποτονική πρόοδος, αυτός ο στόχος θα χρειαστεί πολλές ακόμη δεκαετίες για να επιτευχθεί.
