Οι ψείρες του κεφαλιού, οι ψύλλοι και τα εντερικά παράσιτα, γνωστά και ως «ταινίες», είναι ιστορικοί σύντροφοι της ανθρωπότητας. Όμως, το πιο επιβλαβές παράσιτο της σύγχρονης εποχής δεν είναι κάποιο μαλάκιο. Είναι κομψό, διαφανές και σχεδιασμένα να προκαλούν εθισμό. Ο ξενιστής του; Κάθε άνθρωπος συνδεδεμένος σε wifi.
Μακριά από την αθωότητα, τα smartphones εκμεταλλεύονται τον χρόνο, την προσοχή και τα προσωπικά μας δεδομένα, προς όφελος των τεχνολογικών εταιρειών και των διαφημιστών τους. Η Ρέιτσελ Μπράουν, διευθύντρια στο Κέντρο Φιλοσοφίας του Εθνικού Πανεπιστημίου της Αυστραλίας, και ο Ρομπ Μπρουκς, καθηγητής Εξέλιξης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Νότιας Ουαλίας, αναδεικνύουν, σε άρθρο τους στην επιθεώρηση «Australasian Journal of Philosophy», τους μοναδικούς κοινωνικούς κινδύνους που δημιουργούν τα κινητά, εξετάζοντας τη σχέση τους με τον παρασιτισμό.
Τι είναι το παράσιτο;
Οι εξελικτικοί βιολόγοι ορίζουν το παράσιτο ως τον οργανισμό που αντλεί οφέλη από τη στενή του σχέση με τον ξενιστή του, που υποφέρει το κόστος αυτής της σχέσης. Για παράδειγμα, η ψείρα του κεφαλιού πηγαίνει παρέα με τους ανθρώπους, τρέφεται αποκλειστικά με ανθρώπινο αίμα και μπορεί να επιβιώσει μόνο για λίγο μακριά από τον ξενιστή της. Ως αντάλλαγμα, μας προκαλεί απλώς φαγούρα, που είναι το τίμημα που πληρώνουμε.
Τα smartphones έχουν επαναστατήσει τις ζωές μας. Από την πλοήγηση στις πόλεις μέχρι τη διαχείριση χρόνιων καταστάσεων, αυτά τα εργαλεία διευκολύνουν την καθημερινότητά μας. Έτσι, πολλές φορές, δεν μπορούμε να βγούμε από την αγκαλιά τους. Παρότι έχουν πολλά οφέλη, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε γίνει όμηροι αυτών, αδυνατώντας να απεξαρτηθούμε από την ατελείωτη κύλιση, κάτι που οδηγεί σε έλλειψη ύπνου, επιδείνωση της επικοινωνίας και διαταραχές διάθεσης.
Από την αμοιβαιότητα στον παρασιτισμό
Όχι όλες οι στενές σχέσεις μεταξύ ειδών είναι παρασιτικές. Πολλά ζωντανά οργανισμοί μας ευεργετούν. Για παράδειγμα, τα βακτήρια στο πεπτικό μας σύστημα είναι απαραίτητα για τη βελτίωση της υγείας μας και της πέψης, ανάγοντας τη σχέση μας σε αμοιβαία επωφελή.
Η σχέση ανθρώπου-smartphone ξεκίνησε θετικά. Αυτή η τεχνολογία μας βοηθά να παραμένουμε συνδεδεμένοι, να πλοηγούμαστε και να αποκτούμε πληροφορίες. Ωστόσο, υποστηρίζουμε ότι η σχέση αυτή έχει εξελιχθεί σε παρασιτική. Καθώς τα smartphones έγιναν σχεδόν αναπόφευκτα, πολλές δημοφιλείς εφαρμογές εξυπηρετούν τις ανάγκες των εταιρειών περισσότερο από εκείνες των χρηστών.
Οι εφαρμογές είναι σχεδιασμένες να προσελκύουν τη συμπεριφορά μας, ωθώντας μας σε διαρκή χρήση και κλικ σε διαφημίσεις. Οι δεδομένες πληροφορίες για τη συμπεριφορά μας αξιοποιούνται περαιτέρω προς όφελος των εταιρειών. Το smartphone ενδιαφέρεται μόνο να κρατήσει την προσοχή μας, και όχι να υποστηρίξει τους προσωπικούς μας στόχους.
Με την παραπάνω προσέγγιση μπορούμε να δούμε τους χρήστες και τα τηλέφωνα τους ως παράσιτα και ξενιστές. Όσο ενδιαφέρουσα είναι αυτή η οπτική, το πραγματικό όφελος έρχεται όταν αναλογιστούμε πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η σχέση και πώς να αποτρέψουμε την εξάρτηση από αυτά τα ψηφιακά παράσιτα.
Ανίχνευση
Στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο, υπάρχουν ψάρια καθαριστές που κρατούν καθαρά μεγαλύτερα ψάρια, δημιουργώντας «σταθμούς καθαρισμού». Αυτή η αμοιβαία σχέση ευνοεί και τις δύο πλευρές. Ωστόσο, μερικές φορές οι ψαρανθιστές γίνονται «απατεώνες» και γίνονται παρεμβατικοί. Τα καθαριζόμενα ψάρια θα μπορούσαν να αποβάλουν τους καθαριστές τους ως τιμωρία.
Σε αυτή την περίπτωση, επιδεικνύουν την «αστυνόμευση», που είναι σημαντική για τη διατήρηση της ισορροπίας στις αμοιβαίες σχέσεις. Αναρωτιόμαστε αν μπορούμε να παρακολουθήσουμε την εκμετάλλευση μέσω των smartphones και να αποκαταστήσουμε μια σχέση ωφέλιμη. Δύο στοιχεία είναι κρίσιμα: η ικανότητα ανίχνευσης της εκμετάλλευσης και η ικανότητα αντίδρασης, όπως το να αποσύρουμε την επίσκεψη στο παράσιτο.
Μια δύσκολη μάχη
Στη περίπτωση των smartphones, η ανίχνευση της εκμετάλλευσης δεν είναι εύκολη. Οι εταιρείες τεχνολογίας που τα σχεδιάζουν δεν προβάλλουν την εκμεταλλευτική τους φύση. Ακόμα κι αν συνειδητοποιούμε τον κίνδυνο, η αντιμετώπιση δεν περιορίζεται απλά στην απομάκρυνση του τηλεφώνου. Πολλοί από μας έχουν γίνει εξαρτημένοι, μεταθέτοντας καθημερινές εργασίες σε αυτές τις ψηφιακές συσκευές.
Αυτό ενισχύει μια εξάρτηση που επηρεάζει τη μνήμη μας, ενώ οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες ενισχύουν την εξάρτησή μας, μεταφέροντας τις υπηρεσίες τους σε ψηφιακές πλατφόρμες. Κάθε φορά που έρχονται σε επαφή με τις χρηματοοικονομικές και κυβερνητικές υπηρεσίες μέσω mobile εφαρμογών, χάνουμε τη μάχη.
Πώς λοιπόν μπορούν οι χρήστες να αποκαταστήσουν μια πιο υγιή σχέση με τα smartphones τους; Οι επιστήμονες καταλήγουν ότι ατομικές προσεγγίσεις δεν αρκούν για αυτό. Χρειαζόμαστε συλλογικές δράσεις, όπως περιορισμούς στη χρήση κοινωνικών δικτύων για ανηλίκους και περιορισμούς στις εφαρμογές που προκαλούν εθισμό, καθώς και στη συλλογή των προσωπικών δεδομένων.
Naftemporiki.gr με πληροφορίες από το The Conversation
