Η Kadikoy, γνωστή και ως Χαλκηδόνα, είναι μια από τις πιο ζωντανές και μοντέρνες περιοχές της Κωνσταντινούπολης, με ιστορία που ξεκινά από τα βάθη των αιώνων. Ιδρύθηκε το 675 π.Χ. και αρχικά κατοικήθηκε από Φοίνικες, οι οποίοι δημιούργησαν μια δυναμική εμπορική αποικία γύρω στο 1000 π.Χ., γνωστή ως Harhadon, στην περιοχή που σήμερα ονομάζεται Φικίρ Τεπέ.
Αυτός ο ισχυρός οικισμός εκτεινόταν κατά μήκος της ακτής και αποτέλεσε βασίλειο που απλωνόταν μέχρι τη Νικομήδεια (Ιζμίτ).
Αργότερα, Έλληνες άποικοι από τα Μέγαρα Αττικής εγκαταστάθηκαν στην περιοχή και ίδρυσαν μια νέα πόλη, την οποία ονόμασαν Χαλκηδόνα (Πόλη του Χαλκού). Αυτή η πόλη έγινε γνωστή και για τον περίφημο ναό του Απόλλωνα, αναδεικνύοντας τη Χαλκηδόνα σε σημαντικό θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο.
Αξιοσημείωτο είναι ότι το γειτονικό λιβάδι της Χαϊντάρ Πασά λειτουργούσε ως στάδιο ιππικών αγώνων.
Χαλκηδόνα: Η προφητεία πίσω από το όνομα
Σύμφωνα με μύθο, τον έβδομο αιώνα π.Χ., ο Βύζας, γιος του βασιλιά των Μεγάρων, επισκέφτηκε έναν μάντη για να αποφασίσει πού να ιδρύσει τη νέα του αποικία. Ο μάντης του πρότεινε να αναζητήσει μια πόλη “απέναντι από την πατρίδα των τυφλών”.
Όπως συμβαίνει με πολλές προφητείες, και αυτή ερμηνεύθηκε με διάφορους τρόπους.
Η ετυμολογία του ονόματος προέρχεται από τη λέξη “Χαλκός” και “οδόντας”, που υποδηλώνει “Χάλκινο δόντι” ή “Πόλη του Χαλκού”.
Με την πάροδο του χρόνου, η σημασία του ονόματος χάθηκε και η πόλη έγινε γνωστή ως “η πόλη των τυφλών”.
Ο ιστορικός Ηρόδοτος προσφέρει μια άλλη ερμηνεία. Όταν ο Βύζας παρατήρησε τη Χαλκηδόνα από το Σαραϊμπουρνού και διαπίστωσε ότι ήταν καταληφθεί, η στρατηγική της θέση φάνηκε ασθενέστερη σε σύγκριση με την απέναντι ακτή και παρατήρησε ότι,
“Πρέπει να είναι τυφλοί για να επιλέξουν αυτό το σημείο”, καθιερώνοντας τον χαρακτηρισμό “η γη των τυφλών” για τη Χαλκηδόνα.
Ανακαλύπτοντας την αρχαία πόλη της Χαλκηδόνας
Κατά τη διάρκεια των έργων για την εγκατάσταση σιδηροδρομικής γραμμής υψηλής ταχύτητας, οι συστηματικές ανασκαφές ξεκίνησαν τον Ιούνιο του 2018. Καθώς προχωρούσαν οι εργασίες, ανακαλύφθηκαν αρχαία ερείπια και η περιοχή χαρακτηρίστηκε αμέσως ως προστατευόμενος αρχαιολογικός χώρος.
Τα ευρήματα από αυτές τις ανασκαφές αποδείχτηκαν καθοριστικά για την κατανόηση του αρχαίου παρελθόντος της Κωνσταντινούπολης. Μεταξύ των πιο σημαντικών ανακαλύψεων είναι εκείνες από την πρώιμη βυζαντινή περίοδο, όπως ένα σύνολο λουτρών – ένα αναπόσπαστο μέρος μιας πόλης-λιμένα που υποδεχόταν κουρασμένους ταξιδιώτες από τη θάλασσα.
Αυτό το εύρημα επιβεβαιώνει την αναγνώριση της περιοχής ως το δυτικό λιμάνι της αρχαίας Χαλκηδόνας.
Το Χαϊντάρ Πασά, ένα από τα δύο γνωστά λιμάνια της Χαλκηδόνας, κάποτε υποδεχόταν πλοία από την ενδοχώρα της σημερινής Sogutlucesme. Το άλλο κύριο λιμάνι βρισκόταν στις εκβολές του ποταμού Kurbagalidere.
Οι αρχαιολόγοι επιβεβαίωσαν ότι ο πρώτος σιδηροδρομικός σταθμός της περιοχής χρονολογείται από το 1872, ενώ η ανάγκη για επέκταση οδήγησε σε σημαντική αποξήρανση, δημιουργώντας μια τεχνητή προέκταση 750 μέτρων μέσα στη θάλασσα.
Η χαμένη εκκλησία της Αγίας Βάσσας
Ένα από τα πιο συναρπαστικά ευρήματα αφορά την εκκλησία της Αγίας Βάσσας. Σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, η Αγία Βάσσα ήταν μια πλούσια γυναίκα που ασπάστηκε τον Χριστιανισμό κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής και ειδωλολατρικής περιόδου. Κατά τη διάρκεια μιας γιορτής του θεού Απόλλωνα, οι ειδωλολάτρες την έκαψαν ζωντανή και αργότερα αγιοποιήθηκε.
Η εκκλησία που χτίστηκε προς τιμήν της περιλάμβανε υπόγειο χώρο με έναν θολωτό ταφικό θάλαμο, όπου ανακαλύφθηκαν αρκετοί σκελετοί, στοιβαγμένοι ο ένας πάνω στον άλλον.
Μία βυζαντινή λεωφόρος κάτω από ένα σύγχρονο εμπορικό κέντρο
Το 2019, ανακαλύφθηκε ακόμα ένα τμήμα της αρχαίας βυζαντινής λεωφόρου κοντά στη Χαϊντάρ Πασά, πίσω από το εμπορικό κέντρο Nautilus. Ο δρόμος της πρώιμης βυζαντινής περιόδου, πλάτους περίπου 5 – 6 μέτρων, ήταν περικλεισμένος από καταστήματα, αποδεικνύοντας ότι η εμπορική ζωή της περιοχής είναι παλιά πάνω από μια χιλιετία.
Μαζί με το δρόμο, ανακαλύφθηκαν κιόνες, κιονόκρανα και βάσεις, στοιχεία που μαρτυρούν την προηγμένη αρχιτεκτονική της αρχαίας αγοράς.
Ο προϊστορικός οικισμός Φικίρ Τεπέ αναγόμενος 8.500 χρόνια πίσω
Τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Φικίρ Τεπέ ανατρέχουν την ιστορία της Χαλκηδόνας στη Νεολιθική περίοδο, σχεδόν 8.500 χρόνια πριν. Απλές καλύβες, πρώιμα εργαλεία και ενδείξεις γεωργικής δραστηριότητας δηλώνουν την εγκατεστημένη ζωή και προφέρουν στοιχεία για τους πρώτους κατοίκους της περιοχής.
Υπόγεια τούνελ του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου
Τα υποχθόνια μυστικά της Χαλκηδόνας δεν περιορίζονται μόνο στην αρχαιότητα.
Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, λόγω του φόβου εισβολής από τους Γερμανούς μέσω της Θράκης, η Τουρκία κατασκεύασε στρατιωτικά τούνελ που συνέδεαν το στρατόπεδο της Σελιμιγιέ με τον σταθμό της προαστιακής πόλης Χαϊντάρ Πασά.
Αυτά τα καταφύγια σχεδιάστηκαν για να επιτρέπουν την κίνηση στρατευμάτων χωρίς να εντοπίζονται από αεροπορικές επιθέσεις. Μία είσοδος σήραγγας, η οποία σήμερα είναι μερικώς κατεστραμμένη, έχει μήκος 370 μέτρα και θεωρείται ότι έχει προεκτάσεις δικτύων που απλώνονται χιλιόμετρα κάτω από την πόλη.
Με κάθε νέα ανακάλυψη, η ασιατική πλευρά της Κωνσταντινούπολης συνεχίζει να αποκαλύπτει την πλούσια και πολυπολιτισμική της ιστορία. Η αρχαία Χαλκηδόνα, η οποία παρέμεινε στη σκιά του Βυζαντίου, διεκδικεί κι πάλι τη θέση της στον χάρτη της Μικράς Ασίας.
