Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας επικεντρώνεται στην πρόληψη παραβάσεων που σχετίζονται με υψηλό ποσοστό ατυχημάτων, κατηγοριοποιώντας τις ως ιδιαίτερα επικίνδυνες.
Υποτίθεται ότι συνίσταται ένα κλιμακωτό σύστημα ποινών, με στόχο την επιβολή αυστηρότερων κυρώσεων σε υπότροπους που διαπράττουν σοβαρά παραπτώματα. Επιπλέον, υπάρχουν διατάξεις για αυξημένες ποινές σε περιπτώσεις ατυχημάτων.
Οι παραβάσεις που θα επιβάλλονται με κλιμακωτές ποινές περιλαμβάνουν την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, την παραβίαση ερυθρού σηματοδότη ή STOP, την χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση, τη σημαντική υπέρβαση του ορίου ταχύτητας, τις «κόντρες» και την οδήγηση μοτοσικλέτας χωρίς κράνος.
Σκοπός είναι οι μετακινήσεις να γίνουν πιο ασφαλείς και να προστατευτούν ανθρώπινες ζωές.
Παραδείγματα Ποινών και Προστίμων
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά τη χρήση κινητού τηλεφώνου, που το 2024 κατέχει την τρίτη θέση στους λόγους πρόκλησης τροχαίων στην Ελλάδα. Ανεξάρτητα από το ατύχημα, η χρήση κινητού οδηγεί σε αφαίρεση άδειας οδήγησης και πινακίδων για 60 ημέρες.
Μελλοντικά, αν δεν προκληθεί ατύχημα, θα ισχύει πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες, ενώ στην πρώτη υποτροπή η ποινή υπερδιπλασιάζεται στα 1.000 ευρώ και η απώλεια άδειας φτάνει τις 180 ημέρες. Σε περίπτωση επανάληψης, επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και στέρηση άδειας για έναν χρόνο. Εάν προκληθεί ατύχημα, η πρώτη υποτροπή επιφέρει πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 4 χρόνια, ενώ η δεύτερη υποτροπή συνεπάγεται πρόστιμο 4.000 ευρώ και 8 χρόνια στέρηση άδειας.
Ανεξάρτητα από το αν πρόκειται για πρώτη, δεύτερη ή τρίτη παράβαση, υπάρχει πλέον και ποινική διάσταση για την πρόκληση ατυχήματος, που προηγουμένως δεν υπήρχε. Σύμφωνα με το άρθρο 290Α του Ποινικού Κώδικα, επιβάλλεται κάθειρξη έως 10 χρόνια για σοβαρή σωματική βλάβη, 10 έως 20 χρόνια για θανατηφόρα ατυχήματα και ακόμη και ισόβια αν υπάρξουν πολλαπλά θύματα.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι η υποχρέωση χρήσης κράνους από δικυκλιστές. Το 2023, σχεδόν 4 στους 10 θανάτους από τροχαία ατυχήματα στην Ελλάδα αφορούσαν οδηγούς δίτροχων, ενώ τα ποσοστά χρήσης κράνους είναι κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ειδικά για τους συνεπιβάτες.
Σήμερα, η μη χρήση κράνους συνεπάγεται αφαίρεση άδειας και πινακίδων για 60 ημέρες, ενώ οι συνεπιβάτες θα αντιμετωπίσουν μόνο πρόστιμο 50 ευρώ. Πλέον, η μη χρήση κράνους οδηγεί σε πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες, με αυστηρότερες ποινές για υποτροπές.
Εάν ο συνεπιβάτης δεν φορά κράνος, και οι δύο, οδηγός και συνεπιβάτης, τιμωρούνται με 350 ευρώ πρόστιμο, ακόμα κι αν ο οδηγός φορούσε κράνος.
Για την οδήγηση σε κατάσταση μέθης, που εκτιμάται ότι προκαλεί το 25% των θανάτων στους δρόμους το 2024, ο ΚΟΚ προβλέπει τρία επίπεδα επήρειας, με αυστηρότερες ποινές ανάλογα με την ποσότητα αλκοόλ.
Η πρώτη κατηγορία αφορά οδηγούς με 0,50 έως 0,80 γραμμάρια αλκοόλης ανά λίτρο αίματος, και θα επιβληθεί πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες. Αν η ποσότητα είναι 0,80 έως 1,10 γραμμάρια, το πρόστιμο ανεβαίνει στα 700 ευρώ και η άδεια αφαιρείται για 90 ημέρες.
Με την πρώτη υποτροπή, οι ποινές αυτές θα διπλασιαστούν, ενώ η δεύτερη τυχόν υποτροπή θα επιφέρει πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για έναν χρόνο.
Η τρίτη κατηγορία αφορά οδηγούς με πάνω από 1,10 g/l στο αίμα. Για την πρώτη παράβαση, το πρόστιμο είναι 1.200 ευρώ, αφαίρεση άδειας για έξι μήνες και υποχρεωτική φύλαξη του οχήματος.
Για τις υποτροπές, επιβάλλεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 7 χρόνια μετά την πρώτη υποτροπή, ενώ για τη δεύτερη, αφαίρεση άδειας για 10 χρόνια και πρόστιμο 4.000 ευρώ. Ποινές φυλάκισης από 2 μήνες έως 5 χρόνια συμπληρώνουν την ποινική διάσταση.
Ένα ακόμη παράδειγμα είναι η παραβίαση STOP, που ευθύνεται για το 16% των ατυχημάτων το 2022. Στην περίπτωση που δεν προκληθεί ατύχημα, η πρώτη παράβαση συνοδεύεται από πρόστιμο 350 ευρώ και αφαίρεση άδειας για 30 ημέρες. Στις υποτροπές το πρόστιμο φθάνει τα 1.000 ευρώ και η απώλεια άδειας 180 ημέρες.
Αν προκληθεί ατύχημα, η πρώτη ποινή είναι 700 ευρώ και αφαίρεση άδειας 60 ημέρες, ενώ η πρώτη υποτροπή συνεπάγεται πρόστιμο 2.000 ευρώ και 4 χρόνια αφαίρεσης άδειας. Στη δεύτερη υποτροπή, το πρόστιμο είναι 4.000 ευρώ και 8 χρόνια στέρηση άδειας.
Πίνακας Προστίμων
