Μια εκπληκτική ανακάλυψη έγινε στα καθαρά νερά της παραλίας της αρχαίας πόλης Αντίφελο (γνωστή σήμερα ως Κας, στην Τουρκία) στην Αττάλεια. Αρχαιολόγοι χρησιμοποίησαν ρομποτική τεχνολογία για να πραγματοποιήσουν υποβρύχιες ανασκαφές, αποκαλύπτοντας έναν σφραγισμένο αμφορέα που χρονολογείται περίπου 1.100 χρόνια.
Με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Hakan Oniz, πρόεδρο του τομέα συντήρησης και αποκατάστασης του τμήματος Καλών Τεχνών του πανεπιστημίου Akdeniz, η 20μελής εξειδικευμένη ομάδα καταδύσεων εργάστηκε σκληρά στο πλαίσιο αυτού του καινοτόμου έργου.
Η ανασκαφή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος “Κληρονομιά για το Μέλλον” που υλοποιεί το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού της Τουρκίας, σε συνεργασία με το μουσείο της Αττάλειας.
Η ομάδα εστίασε τις έρευνές της κοντά στη βραχονησίδα Μπεσμί, ανοιχτά του Κας, χρησιμοποιώντας προηγμένη υποβρύχια ρομποτική τεχνολογία για να εξερευνήσει το βυθό αρκετά μέτρα κάτω από την επιφάνεια.
Σε βάθος 45-50 μέτρων, οι δύτες ανέσυραν έναν σφραγισμένο αμφορέα από το ναυάγιο ενός αρχαίου πλοίου, μια στιγμή που χαρακτήρισαν ιδιαίτερα συναρπαστική.
Αντί να τον μεταφέρουν αμέσως στην ακτή, προχώρησαν σε διαδικασία συντήρησης επί τόπου, πριν τον μεταφέρουν στο εργαστήριο υποβρύχιας αρχαιολογίας της πόλης Κεμέρ του πανεπιστημίου Akdeniz.
Με τη χρήση μικροσκοπίων και ειδικών εργαλείων, οι ειδικοί εξέτασαν προσεκτικά το αντικείμενο. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια εμπειρογνωμόνων από το περιφερειακό συμβούλιο συντήρησης της Αττάλειας, άνοιξαν τον σφραγισμένο αμφορέα με σμίλες, σφυριά και λεπτεπίλεπτα εργαλεία, διαδικασία που διήρκεσε μια ώρα.
Μια ματιά στο παρελθόν σφραγισμένο για πάνω από μια χιλιετία
Ανοίγοντας τον αρχαίο αμφορέα, οι αρχαιολόγοι μελέτησαν με ενδιαφέρον την υφή και το περιεχόμενο του, ακόμη και τη μυρωδιά του, προκειμένου να κατανοήσουν τη φύση του.
Δείγματα συλλέχθηκαν και υπόκεινται σε αναλυτικές επιστημονικές εξετάσεις για να προσδιοριστεί το περιεχόμενο με ασφάλεια.
Η διαδικασία του ανοίγματος και της πρώτης εκτίμησης του περιεχομένου καταγράφηκε από το πρακτορείο ειδήσεων Anadolu.
Ανακαλύπτοντας τους αρχαίους εμπορικούς δρόμους
Ο αναπληρωτής καθηγητής Hakan Oniz, μιλώντας στο τουρκικό πρακτορείο Anadolu, εξήγησε ότι το εμπορικό αγγείο πιθανόν να προέρχεται από την ακτή της Γάζας στην Παλαιστίνη, όπου βυθίστηκε κατά τη διάρκεια κάποιας ισχυρής καταιγίδας στη Μεσόγειο, πριν από περίπου 1.100 χρόνια.
Τότε, η Γάζα ήταν σημείο εξαγωγής ελαιόλαδου, ενώ θεωρείται ότι κρασί εξάγονταν και από την περιοχή Γάνος (Sarkoy-Gazikoy) στο Τεκιρντάγ.
“Αυτό ήταν ένα εμπορικό πλοίο που επισκέφτηκε πολλά λιμάνια κατά τον 9ο και 10ο αιώνα, την εποχή του Χαλιφάτου των Αββασιδών. Παρόλο που αμφορείς με κρασί βρέθηκαν στο πλοίο, είναι απίθανο να καταναλώνονταν από τον τοπικό πληθυσμό στην Παλαιστίνη εκείνη την περίοδο. Πιθανότατα προορίζονταν ως δώρο για Χριστιανούς προσκυνητές ή ταξιδιώτες που επισκέπτονταν την Ιερουσαλήμ”, διευκρινίζει ο Oniz.
Σπάνια ανακάλυψη ενός άθικτου, σφραγισμένου αμφορέα
Ο Oniz τονίζει την σπανιότητα του ευρήματος, δηλώνοντας ότι “η ανακάλυψη ενός άθικτου, σφραγισμένου αμφορέα που παραμένει σφραγισμένος για πάνω από μια χιλιετία είναι εξαιρετικά σπάνια. Μπορεί να περιείχε ελιές, ελαιόλαδο, κρασί ή ακόμα και σάλτσα ψαριού – ωστόσο μπορεί να ήταν κάτι εντελώς απροσδόκητο. Το άνοιγμα του αμφορέα ήταν εντυπωσιακό, αλλά η ανυπομονησία για την τελική ανάλυση είναι ακόμα μεγαλύτερη”.
Σημαντική επιστημονική ανάλυση μπροστά
Η καθηγήτρια Meltem Asilturk Ersoy από το τμήμα επιστήμης και μηχανικής υλικών του πανεπιστημίου Akdeniz, τόνισε ότι αυτή είναι η πρώτη φορά που αναλύεται το περιεχόμενο ενός σφραγισμένου αμφορέα.
Ο Ersoy περιέγραψε το περιεχόμενο ως “λασπώδες δείγμα” και σημείωσε: “Σκοπός μας είναι να κατανοήσουμε τι έχει συμβεί στο εσωτερικό του κατά τη διάρκεια των 1.100 ετών εκθέσεως σε υποθαλάσσια πίεση και αλλαγές θερμοκρασίας”.
“Μια μελέτη δεν είναι επαρκής. Απαιτούνται πολλές αναλύσεις για να επιβεβαιώσουμε τα δεδομένα μας, άρα η διαδικασία θα πάρει χρόνο. Συνδυάζοντας τα αποτελέσματα της ανάλυσης με την ιστορική γνώση της εποχής, ελπίζουμε να προσφέρουμε σημαντικά στοιχεία στον τομέα της επιστήμης και της αρχαιολογίας”, δήλωσε ο Ersoy.
Η Rabia Nur Akyuz, συντηρήτρια έργων τέχνης υπεύθυνη για την αφαλάτωση και το άνοιγμα του αμφορέα, τόνισε την ευαίσθητη αυτή διαδικασία. “Έπρεπε να διασφαλίσουμε ότι το τεχνούργημα θα παραμένει συνεχώς υγρό ώστε να μην αφυδατωθούν τα εξωτερικά του στρώματα”, εξήγησε.
