Ένας υπεύθυνος του πάρκου, που απολάμβανε την αναρρίχηση κατά τον ελεύθερό του χρόνο, ανακάλυψε βραχογραφίες όταν προσπάθησε να φωτογραφίσει ένα μπουκέτο από ανθισμένα κρίνα. Η παρατηρητικότητά του άνοιξε νέες προοπτικές για τους αρχαιολόγους, αν και οδήγησε στο κλείσιμο του πάρκου προκειμένου να ερευνηθούν τα ευρήματα.
Μια ομάδα ερευνητών από το Εθνικό Μουσείο, μέρος του Ομοσπονδιακού Πανεπιστημίου του Ρίο ντε Τζανέιρο, το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο και το Εθνικό Πάρκο Itatiaia συστάθηκε για να μελετήσει τις βραχογραφίες που ανακαλύφθηκαν στο πάρκο στη Serra da Mantiqueira, στα σύνορα των πολιτειών Ρίο ντε Τζανέιρο και Minas Gerais.
Οι ερευνητές έχουν ως στόχο να αποκαλύψουν λεπτομέρειες σχετικά με την ηλικία και την προέλευση των έργων τέχνης που βρίσκονται εντός του σπηλαίου.
Η MaDu Gaspar, καθηγήτρια στο αρχαιολογικό πρόγραμμα του εθνικού μουσείου, δήλωσε στο πρακτορείο Agência Brasil ότι η ομάδα αναζητά επιπλέον αποδείξεις ανθρώπινης παρουσίας στην γύρω περιοχή.
Ένας χώρος ακόμη άγνωστος
“Περιοχές με καταφύγια και σπήλαια που περιλαμβάνουν τέχνη στους βράχους είναι σπάνιες και συχνά απομονωμένες. Επικεντρωνόμαστε στην εξερεύνηση της περιοχής. Ταυτόχρονα, μελετάμε μονοπάτια και πηγές. Αυτή είναι μόλις η αρχή της μελέτης μας. Αποκαλύπτουμε μια πραγματικότητα που μας ήταν άγνωστη και έχουμε πολλά ακόμη να μάθουμε”, ανέφερε.
Η καθηγήτρια τόνισε πως, αν και οι ζωγραφιές ανακαλύφθηκαν το 2023, η δημοσιοποίηση των ευρημάτων έγινε πρόσφατα για να δοθεί χρόνος στους ειδικούς του πάρκου να προετοιμαστούν και να απαγορεύσουν τις επισκέψεις, καθώς το πάρκο αποτελεί μέρος ενός μονοπατιού πεζοπορίας.
Ένα από τα μέτρα που ελήφθησαν ήταν η ειδοποίηση του εθνικού ινστιτούτου για την ιστορική και καλλιτεχνική κληρονομιά (IPHAN). “Το ινστιτούτο επιβλέπει αρχαιολογικούς χώρους και όλες οι ενέργειες – ακόμη και αυτές που γίνονται από αρχαιολόγους – χρειάζονται την έγκρισή του. Οι εκπρόσωποι του ινστιτούτου παρακολουθούν τη διαδικασία ώστε να διασφαλιστεί ότι η ανακάλυψη εξελίσσεται σωστά”, εξήγησε η ερευνήτρια.
Η προστασία της περιοχής είναι τώρα ύψιστης σημασίας, όπως ανέφερε η αρχαιολόγος. Για τον σκοπό αυτό, έχουν εγκατασταθεί κάμερες και έχει γίνει ενημερωτική εκστρατεία από το προσωπικό και την διοίκηση του πάρκου.
Ένα από τα κεντρικά ερωτήματα που απασχολούν τους ερευνητές είναι το πότε δημιουργήθηκαν οι ζωγραφιές – ένα μυστήριο που θα λυθεί μόνο με περαιτέρω έρευνες. “Υποθέτουμε ότι μπορεί να χρονολογούνται μεταξύ 2.000 και 3.000 ετών, αλλά η έρευνα είναι ακόμη σε πρώιμο στάδιο”, είπε η MaDu Gaspar, προσθέτοντας ότι η ομάδα έχει ήδη βρει αξιόπιστα στοιχεία για την παρουσία κυνηγών στην περιοχή.
Η ανακάλυψη
Οι βραχογραφίες εντοπίστηκαν από τον Andres Conquista, λειτουργικό επόπτη της ανώτερης περιοχής του εθνικού πάρκου Itatiaia. Το συγκεκριμένο πάρκο, το πρώτο εθνικό πάρκο της Βραζιλίας, διοικείται από την αντιπροσωπεία του Parque Tur, που εποπτεύει τις επισκέψεις του κοινού στην προστατευόμενη περιοχή.
Ο Conquista ανακάλυψε το σπήλαιο κατά τη διάρκεια μιας αναρρίχησης. Αρχικά, το βλέμμα του τραβήχτηκε από ένα μπουκέτο ανθισμένων κρίνα και, καθώς πλησίασε για να τα φωτογραφήσει, παρατήρησε έναν ασυνήθιστο βράχο. Πλησίασε από περιέργεια και, όταν μπήκε στο σπήλαιο, αντίκρισε τις ζωγραφιές.
“Η πρώτη μου αντίδραση ήταν η έκπληξη. Δεν είχα ξαναδεί τέτοια ζωγραφιά, ούτε ήξερα σε τι αναφέρονταν. Στην αρχή νόμιζα ότι μπορεί να ήταν γκράφιτι από τουρίστες”, αφηγήθηκε στο Agência Brasil. “Όμως, σύντομα παρατήρησα ότι δεν υπήρχαν ονόματα ή ημερομηνίες και τότε κατάλαβα ότι ήταν κάτι πολύ παλιό. Έβγαλα φωτογραφίες και τις έστειλα στους υπόλοιπους του ινστιτούτου”, πρόσθεσε.
Ο Conquista συμμετείχε στην πρώτη επίσκεψη της ερευνητικής ομάδας για την μελέτη των βραχογραφιών. “Μέχρι εκείνη τη στιγμή, είχαν μόνο τη δική μου περιγραφή. Η στιγμή που επισκεφτήκαμε το σημείο ήταν μια στιγμή μεγάλης χαράς. Ένιωσα ότι ανακάλυπτα ξανά το έργο τέχνης – με έκανε να ανατριχιάσω”, θυμήθηκε χαρακτηριστικά.
“Πίστευαν ότι είχαν εξερευνήσει τα πάντα”
Η καθηγήτρια Gaspar εξήγησε ότι η ανακάλυψη είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς το Ρίο ντε Τζανέιρο υπήρξε κέντρο ερευνητικού ενδιαφέροντος από την Αυτοκρατορική περίοδο και θεωρείται ως κοιτίδα της αρχαιολογίας στη Βραζιλία. Υπήρχε, λοιπόν, η διάχυτη εντύπωση ότι είχε γίνει εκτενής εξερεύνηση της περιοχής από τους επιστήμονες.
“Μας ξαφνίασε η ανακάλυψη ενός εντελώς νέου χώρου. Παρόλο που υπάρχουν παρόμοιες περιοχές, όπως στη Μίνας Ζεράις, δεν έχει ανακαλυφθεί ποτέ κάτι ανάλογο στο Ρίο ντε Τζανέιρο”, σημείωσε. “Δεν είναι κρυμμένο σε μια απομονωμένη κορυφή, είναι μια προσβάσιμη περιοχή. Πώς δεν το ανακάλυψαν νωρίτερα; Σαφώς, κι εγώ πηγαίνω εκεί για πεζοπορία”, αποκάλυψε.
Ο Anderson Marques Garcia, καθηγητής στο τμήμα αρχαιολογίας του πανεπιστημίου Ρίο ντε Τζανέιρο, επεσήμανε ότι πριν από την ανακάλυψη, οι αρχαιολογικές μελέτες στη χώρα επικεντρώνονταν κατά κύριο λόγο στις παράκτιες περιοχές, παραβλέποντας συχνά τις εσωτερικές και ποικιλόμορφες πολιτιστικές εκφράσεις. Εξέφρασε επίσης ανησυχία σχετικά με τη συντήρηση και προστασία του πρόσφατα διαπιστωμένου αρχαιολογικού χώρου.
“Εκτός από τον κίνδυνο βανδαλισμού ή γκράφιτι, ορισμένοι ενδέχεται να θελήσουν να σκάψουν από περιέργεια στον χώρο, κάτι που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις μελλοντικές μας έρευνες. Ο χώρος είναι περιορισμένος και πρέπει να προχωρήσουμε με τη μέγιστη προσοχή και υπομονή για να αποκαλύψουμε στοιχεία σχετικά με τη χρονολογία και την ταυτότητα των ανθρώπων που ζούσαν εδώ, καθώς και το χρόνο κατοίκησης της περιοχής. Ελπίζουμε να ανακαλύψουμε αν είχαν πολιτιστική σχέση με γνωστές ομάδες από το σημερινό Σάο Πάολο, το Μίνας Ζεράις ή με άλλα ευρήματα από την κοιλάδα Παράιμπα”, εξήγησε ο Garcia.
Φωτογραφία: Concessionária Parquetur/PNI/Divulgação
Στην πορεία της διερεύνησης
Η περιοχή όπου έγινε η ανακάλυψη έχει χαρακτηριστεί ως χώρος υπό διερεύνηση. Σύμφωνα με το γραφείο τύπου του Parque Tur, “όποιος δεν σέβεται τους περιορισμούς θα υποστεί κυρώσεις”.
Δεν έχει καθοριστεί χρονοδιάγραμμα για το πότε θα επαναλειτουργήσει ο χώρος για επισκέπτες, καθώς οι ερευνητές δεν γνωρίζουν πόσος χρόνος απαιτείται για την ανάλυση. “Αυτή τη στιγμή επικεντρωνόμαστε στην πλήρη διατήρηση και τον αυστηρό έλεγχο προκειμένου να αποτρέψουμε οποιαδήποτε μη εξουσιοδοτημένη πρόσβαση μέχρι την ολοκλήρωση των ερευνών”, δήλωσε ο υπεύθυνος Τύπου.
