Περισσότερα από 300 χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Μογγόλος αυτοκράτορας Αουρανγκζέμπ Αλαμγκίρ συνεχίζει να δημιουργεί σημαντικές πολιτικές αναταραχές στην Ινδία.
Η μνήμη του έχει μετατραπεί σε πηγή θρησκευτικής βίας, καθώς κάποιοι τον θεωρούν τον απόλυτο “κακό” μουσουλμάνο.
Ως έκτος αυτοκράτορας της εποχής των Μογγόλων, περιγράφεται από τους αντιπάλους του ως τύραννος που βασάνισε γυναίκες, κατέστρεψε ινδουιστικούς ναούς, ανάγκασε ανθρώπους να αλλαξοπιστήσουν και διεξήγαγε πολέμους κατά ινδουιστών και σιχ ηγεμόνων.
Στο σημερινό πολιτικό τοπίο της Ινδίας, όπου κυριαρχεί η σκληρή εθνοτική ρητορική του Ναρέντρα Μόντι, ο Αουρανγκζέμπ έχει αναδειχθεί σε σύμβολο της κακοποίησης των Ινδών Χίντου από το Ισλάμ—μια αφήγηση που χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τη διαστρέβλωση της ιστορίας και τις επιθέσεις κατά της μουσουλμανικής μειονότητας.
Η επιστροφή της ιστορίας
Μήνα πριν, ξέσπασαν συγκρούσεις στην πόλη Νάγκπουρ, όταν σκληροπυρηνικοί ινδουιστές εθνικιστές ζήτησαν την κατεδάφιση του τάφου του Αουρανγκζέμπ, περίπου 400 χλμ. μακριά.
Αφορμή υπήρξε μια πρόσφατη ταινία του Μπόλιγουντ που αποτυπώνει τη σφοδρή καταστολή ενός ινδουιστή βασιλιά από τον Αουρανγκζέμπ. Τα επεισόδια προκάλεσαν δεκάδες τραυματισμούς και οδήγησαν σε απαγόρευση κυκλοφορίας.
Η αναβίωση της δημόσιας συζήτησης γύρω από τον Αουρανγκζέμπ έχει εντείνει την ανησυχία στους περίπου 200 εκατομμύρια μουσουλμάνους της Ινδίας, που βλέπουν την ιστορική δαιμονοποίηση να ξαναέρχεται με απειλητικούς όρους.
Από την αίγλη στην αμφισβήτηση
Ο Αουρανγκζέμπ (1618–1707), γιος του Σαχ Τζαχάν (γνωστός για την κατασκευή του Ταζ Μαχάλ) και της Μουμτάζ Μαχάλ, υπήρξε πειθαρχημένος και φιλόδοξος από νεαρή ηλικία. Σε ηλικία 18 ετών ανέλαβε σοβαρές διοικητικές και στρατιωτικές αποστολές. Μετά την αρρώστια του πατέρα του το 1657, ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος για τη διαδοχή.
Ο Αουρανγκζέμπ φυλάκισε τον πατέρα του και νίκησε τον φιλελεύθερο αδελφό του, Ντάρα Σικόχ, τον οποίο και εκτέλεσε.
Παρά τις βίαιες μεθόδους του, ανέπτυξε θαυμασμό για τις στρατηγικές του ικανότητες, την πειθαρχία και την αποτελεσματικότητα στη διοίκηση. Η αυτοκρατορία των Μογγόλων έφτασε στα γεωγραφικά της όρια υπό την ηγεσία του.
Για περίπου 20 χρόνια μετά την άνοδο του στο θρόνο, διακυβέρνησε με σθεναρό αλλά και σχετικά ανεκτικό τρόπο προς τους Ινδουιστές, αποφεύγοντας την επιβολή θρησκευτικών τελών και την καταστροφή ναών. Ωστόσο, το 1680 σημειώθηκε μια θεαματική στροφή.
Η στροφή στον θρησκευτικό φανατισμό
Ο Αουρανγκζέμπ απομάκρυνε ινδουιστές αξιωματούχους, ξεκίνησε έναν αγριό πόλεμο στον Νότο και επανέφερε τον φόρο jizya για τους μη μουσουλμάνους υπηκόους. Εκτέλεσε τον ένατο γκουρού των Σιχ, Τεγκ Μπαχαντούρ, προκαλώντας μίσος που εξακολουθεί να διαρκεί.
Η ταινία “Chhaava” παρουσιάζει τον αυτοκράτορα ως φανατικό ισλαμιστή. Πολιτικοί του BJP, όπως ο Ντεβέντρα Φαντνάβις (πρωθυπουργός της Μαχαράστρα), εκφράζουν ανοιχτά ότι «ο κόσμος αντιτίθεται στον Αουρανγκζέμπ». Κάποιοι έχουν υπονοήσει την καύση ιερών κειμένων των μουσουλμάνων και ζητούν την κατεδάφιση του τάφου του.
Από την ιστορία στον μύθο
Ο Ινδός ιστορικός Ναδήμ Ρεζαβί αναφέρει στο CNN ότι, μέχρι πρόσφατα, ιστορικές φιγούρες όπως ο Ακμπάρ και ο Σαχ Τζαχάν διδάσκονταν στα σχολεία ως φιλελεύθεροι και πολιτιστικοί δημιουργοί. Τώρα, αποκλείονται από τα σχολικά εγχειρίδια, ενώ ο Αουρανγκζέμπ μετατρέπεται σε αποδιοπομπαίο τράγο. Η πόλη Αουρανγκαμπάντ ξαναβαφτίστηκε το 2023 προς τιμήν του Σαμπάτζι.
«Προσπαθούν να αντικαταστήσουν την ιστορία με φαντασία», λέει ο Ρεζαβί. «Ο Αουρανγκζέμπ χρησιμοποιείται για να δαιμονοποιηθεί μια ολόκληρη κοινότητα».
Ο ίδιος επισημαίνει ότι η Ινδία, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, δεν υπήρχε τότε. «Δεν υπήρχε σύνταγμα ούτε δημοκρατία», σημειώνει. Ο καθηγητής Αμπισέκ Καϊκερ από το UC Berkeley συμφωνεί: «Δεν αξίζει ούτε εγκώμια ούτε κατάρες. Οι ιστορικές μορφές πρέπει να κρίνονται με βάση το πλαίσιο της εποχής τους».
Η στάση του Μόντι
Ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, μέλος του εθνικιστικού Rashtriya Swayamsevak Sangh, θεμελιώνει τη ρητορική του στην ιδέα ότι οι ινδουιστές έχουν υποστεί ιστορική καταπίεση—πρώτα από τους Μογγόλους και έπειτα από τους Βρετανούς. Για πολλούς, είναι καιρός να εξαφανιστεί κάθε ίχνος αυτής της ιστορίας.
Η κυβέρνηση Μόντι απορρίπτει οποιαδήποτε κατηγορία για στόχευση μουσουλμάνων μέσω της αναφοράς του Αουρανγκζέμπ. Ωστόσο, η επανεμφάνιση του ονόματός του στον δημόσιο λόγο προκαλεί τρόμο στη μειονότητα.
Στην πόλη Νάγκπουρ, η ένταση παραμένει. Ο τάφος του Αουρανγκζέμπ παραμένει ακέραιος, αλλά κάποιοι εθνικιστές συνεχίζουν να ζητούν την κατεδάφισή του.
Ο μουσουλμάνος κάτοικος Άσιφ Κουρέσι αναφέρει: «Ποτέ δεν είδαμε τέτοια βία. Αυτό είναι μια ντροπή για την ιστορία της πόλης μας».
