Όταν οι αποδόσεις αυξάνονται εξαιτίας του φόβου των επενδυτών και όχι λόγω προσδοκιών ανάπτυξης, τότε έχουμε μια σημαντική αλλαγή. Καλωσήρθατε στη νέα εποχή των «τιμωρών» της αγοράς ομολόγων.
Η διεθνής αγορά ομολόγων στέλνει ένα ανησυχητικό μήνυμα. Η άνοδος των αποδόσεων στα 10ετή και 30ετή κρατικά ομόλογα – από τις ΗΠΑ μέχρι την Ιαπωνία και το Ηνωμένο Βασίλειο – δεν αντικατοπτρίζει οικονομική ισχύ ή αυστηρή νομισματική πολιτική.
Αντίθετα, υποδεικνύει μια κρίση εμπιστοσύνης: στο δημόσιο χρέος, στη δημοσιονομική στρατηγική και, ίσως το πιο ανησυχητικό, στην ικανότητα των κυβερνήσεων να αποτρέψουν μια νέα κρίση χρέους.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η απόδοση του 30ετούς ομολόγου έχει ξεπεράσει το 5%, το υψηλότερο επίπεδο από το 2023, ενώ το 10ετές παραμένει πάνω από το 4,5%, παρόλο που έχει σημειωθεί ανάκαμψη στις αγορές. Ωστόσο, το πιο ανησυχητικό είναι η αποσύνδεσή τους από τις προσδοκίες ανάπτυξης.
Όπως σημειώνει ο Jens Nordvig της Exante Data στο Market Watch, για πρώτη φορά εδώ και χρόνια οι αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων αυξάνονται ενώ οι προσδοκίες οικονομικής ανάπτυξης μειώνονται. «Οι αποδόσεις ανεβαίνουν λόγω ανησυχιών για το δημοσιονομικό μέλλον των ΗΠΑ, όχι λόγω αναμενόμενης ανάπτυξης. Αυτό είναι νέο και πολύ ανησυχητικό», λέει.
Η παγκόσμια πίεση αυξάνεται
Η πτώση των τιμών ομολόγων ξεκίνησε με την επιβολή δασμών και επιταχύνθηκε με την Moody’s, η οποία απέσυρε την κορυφαία πιστοληπτική αξιολόγηση (τριπλό Α) από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αυτή η εξέλιξη έχει λειτουργήσει ως καταλύτης για μαζικές πωλήσεις στα μακροπρόθεσμα κρατικά ομόλογα, με συνέπειες που εκτείνονται πολύ πέρα από την Ουάσινγκτον.
Στην Ιαπωνία, η απόδοση του 10ετούς ξεπέρασε το 1,5%, φθάνοντας στα υψηλότερα επίπεδα από το 2011, εν μέσω νέας εκλογικής περιόδου και δημοσιονομικών παραχωρήσεων, καθώς η Τράπεζα της Ιαπωνίας περιορίζει τη συμμετοχή της στις δημοπρασίες ομολόγων. Η τελευταία 20ετής έκδοση ήταν η χειρότερη από το 2012. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι αποδόσεις των 30ετών gilts πλησιάζουν τα επίπεδα της δεκαετίας του ’90.
Σπανίως σε όλες τις αγορές απουσιάζει η λέξη: term premium. Αυτή αντιπροσωπεύει την επιπλέον απόδοση που απαιτούν οι επενδυτές για να «κλειδώσουν» τα χρήματά τους για αποδεκαετίες. Ο τρέχων όρος θεωρείται ανεπαρκής: μόλις 0,79% στις ΗΠΑ για τα 10ετή, κάτω από τα επίπεδα του 2011, παρά την αυξημένη χρέωση.
«Οι επενδυτές επανατιμολογούν το term premium», αναφέρει ο Rong Ren Goh της Eastspring Investments. «Είναι ένα πρόβλημα που βράζει μέχρι να σκάσει».
Πόσο αξιόπιστη είναι η δέσμευση των κρατών;
Στο επίκεντρο του ζητήματος βρίσκεται το κρίσιμο ερώτημα: πόσο αξιόπιστη είναι σήμερα η δέσμευση των κρατών να τηρούν τα όρια της δημοσιονομικής υπευθυνότητας; Και κατά πόσο μπορούν να αντεπεξέλθουν όταν τα χρέη εκτοξεύονται;
Στις ΗΠΑ, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει ήδη προχωρήσει στη Βουλή των Αντιπροσώπων στο νέο φορολογικό νόμο –ένα «μεγάλο, όμορφο νομοσχέδιο» όπως το αποκαλεί– που υπόσχεται νέες μειώσεις φόρων, αλλά και αύξηση του δημόσιου ελλείμματος. Όπως επισημαίνει ο George Saravelos της Deutsche Bank, «ό,τι αποφασιστεί τώρα, παραμένει κλειδωμένο μέχρι το τέλος της δεκαετίας», λόγω των δυσκολιών αλλαγής πορείας στο Κογκρέσο και του πολιτικού ρίσκου λόγω των ενδιάμεσων εκλογών.
Σε αυτό το περιβάλλον, οι «τιμωροί» της αγοράς ομολόγων –επενδυτές που ζητούν καλύτερους όρους και υψηλότερες αποδόσεις για να δανείσουν– φαίνεται να επανακτούν έλεγχο. Το φαινόμενο είχε περιοριστεί κατά την περίοδο ποσοτικής χαλάρωσης και μηδενικών επιτοκίων, αλλά επιστρέφει καθώς η Fed παραμένει στο περιθώριο και η πολιτική αβεβαιότητα μεγαλώνει.
Η επίδραση στην αγορά μετοχών είναι ήδη ορατή. «Οι επενδυτές ομολόγων έχουν ξανά τον έλεγχο της αγοράς – και αυτό σπάνια είναι καλό για τις μετοχές», λέει ο Randy Flowers της Intelligent Wealth Solutions, προβλέποντας στασιμότητα για τους δείκτες μέχρι το 2025.
Μια φαύλος κύκλος έχει ανοίξει
Οι επιπτώσεις όμως δεν περιορίζονται στις ΗΠΑ. Στην Ιαπωνία, οι αγορές αναμένουν αύξηση επιτοκίων και σταδιακή απομάκρυνση της Τράπεζας της Ιαπωνίας από τις αγορές JGBs. Στη Βρετανία, οι συνέπειες του δημοσιονομικού σοκ της περιόδου Τρας εντείνουν τις ανησυχίες. Ακόμα και στη Γερμανία, όπου το χρέος είναι κάτω από το 100% σε ποσοστό του ΑΕΠ, οι αποδόσεις ανεβαίνουν υπό την πίεση του κοινού ευρωπαϊκού κινδύνου.
Η έξοδος από αυτόν τον φαύλο κύκλο δεν είναι εύκολη. Η δημοσιονομική πειθαρχία έχει πολιτικό κόστος, οι αυξήσεις φόρων δεν είναι δημοφιλείς, και η ανάπτυξη είναι εύθραυστη. Ωστόσο, η προειδοποίηση είναι εδώ. Όπως τονίζει ο Robin Brooks του Brookings Institution: «Τα ελλείμματα μετρούν. Η δημοσιονομική πολιτική μετρά. Και ο δημοσιονομικός χώρος είναι πεπερασμένος».
Η εποχή της εύκολης χρηματοδότησης και του άφθονου, φθηνού χρήματος έχει τελειώσει. Τώρα, οι επενδυτές απαιτούν εξηγήσεις.
