Η έκθεση «Fault Line» του Μπάμπη Βενετόπουλου, που φιλοξενείται μέχρι τις 15 Ιουνίου στο Λόφος Art Project, ερευνά τις αθέατες δυνάμεις της εξουσίας, της πειθαρχίας και της υποταγής που επηρεάζουν τα σώματα, καθορίζοντας τα όρια και τις δυνατότητές τους.
Μέσω βίντεο τέχνης και εγκαταστάσεων, ο καλλιτέχνης αναζητά τις μικρές τεχνικές ελέγχου που διαμορφώνουν το άτομο, αναδεικνύοντας την εύθραυστη ισορροπία μεταξύ των μηχανισμών εξουσίας και της ευθραυστότητας των σωμάτων που καλούνται να συμμορφωθούν.
Η «Fault Line» σηματοδοτεί την καμπή όπου το υποκείμενο εξαντλεί την αντοχή του να προσαρμόζεται και εισέρχεται σε μια κατάσταση απροσδιοριστίας. Το χάος δεν θεωρείται απλώς διάλυση, αλλά πράξη ρήξης που διαβρώνει τα σταθερά πλαίσια ελέγχου και ανοίγει νέους δρόμους ύπαρξης. Στη ρήγματος γραμμή, ο θεατής προσκαλείται να αμφισβητήσει την ταυτότητά του και να βρεθεί σε ένα αχαρτογράφητο πεδίο, όπου οι κοινωνικές αρχές κλονίζονται και η αυτονομία αναδύεται ως πράξη και απαίτηση.
Το εκθεσιακό περιβάλλον δημιουργεί μια διάσταση αισθητηριακής αποσταθεροποίησης, όπου τα επαναλαμβανόμενα οπτικά και ηχητικά μοτίβα ανατρέπουν τη σταθερότητα της αντίληψης, βυθίζοντας τον θεατή σε μια εμπειρία αστάθειας, αμφιθυμίας και αναστοχασμού.
Επιμελητικό κείμενο
Από την ανακάλυψη του Γάλλου φιλόσοφου Ζιλ Ντελέζ για την «εξάντληση» στο έργο του Μπέκετ, μέχρι την προσφάτως αναγνωσθείσα κατάσταση των σύγχρονων καπιταλιστικών κοινωνιών από τον Μπιούνγκ-Τσουλ Χαν, η οποία αναφέρεται ως «Η κοινωνία της Κόπωσης», έχουν σημειωθεί κρίσιμες εξελίξεις στην τεχνολογία και την πολιτική των αγορών.
Αρχικά, η ραγδαία πρόοδος της τεχνολογίας έχει υλοποιήσει την αντικατάσταση του «Πανοπτικού» από τον αλγόριθμο, επιτρέποντας μια νέα μορφή εποπτείας, όπου η καταγραφή της καθημερινότητας γίνεται μέσω κάμερας. Οι πολίτες, παρόλο που παραμένουν πεπεισμένοι για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες τους, βρίσκονται υπό μόνιμη παρακολούθηση. Ο Αγκάμπεν, αναλύοντας την κανονικοποίηση της «κατάστασης εξαίρεσης», επιχειρεί να εστιάσει και σε αυτή τη νέα μορφή καπιταλισμού της επιτήρησης.
Επιπλέον, ο νεοφιλελευθερισμός έχει μεταλλάξει την έννοια του υποκειμένου από το «πρέπει» στο «μπορώ», και οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να κινούνται προς τον ναρκισσισμό, χάνοντας την αίσθηση του καθήκοντος. Αυτό έχει οδηγήσει στην απομάκρυνση από την επιβράβευση και την αλληλεπίδραση που προϋπέθετε η σχέση με τον Άλλο. Οι παραδοσιακές αξίες έχουν αντικατασταθεί από μια διαρκή επιδίωξη επιτυχίας, που διαρκώς ανανεώνεται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ανισότητες και κρίσεις ανταμοιβής.
Η κοινωνία της πειθαρχίας του Φουκώ έχει αντικατασταθεί από μια κοινωνία που προβάλλει την ατομική επίδοση και την αυτο-επιχειρηματικότητα. Στον 21ο αιώνα, οι περιορισμοί και οι κανόνες έχουν δώσει τη θέση τους σε νέες πρωτοβουλίες και προτζεκτ.
Στην κοινωνία της πειθαρχίας, το Όχι κυριαρχεί και παράγει κοινωνικά προβλήματα, ενώ η κοινωνία της επίδοσης προκαλεί καταθλιπτικούς και αποτυχημένους. Η κόπωση μετατρέπεται σε εξάντληση, οδηγώντας στην απογοήτευση και την εγκατάλειψη, εκφράζοντας το φαινόμενο του Burnout. Στη σύγχρονη πραγματικότητα, οι πολίτες γίνονται υποκειμενικά οντότητες, θύματα του ίδιου τους του εαυτού.
Ο Μπάμπης Βενετόπουλος, μέσω της έκθεσης «Fault Line», αναδεικνύει τις σχέσεις εξουσίας και πειθαρχίας, χρησιμοποιώντας σύγχρονη τεχνολογία για να αποτυπώσει τον εαυτό του, σε μια αναδυόμενη κατάσταση αρχαϊκής αντικειμενικότητας. Ο καλλιτέχνης γίνεται το μοντέλο που χρησιμοποιεί για να εστιάσει στο έργο του, εγκλωβισμένος σε φάκες που διάσπειρει σε αχαρτογράφητους και ενορχηστρωμένους χώρους, ενώ ταυτόχρονα, στην εγκατάσταση “Rats 2024”, παρακολουθείται ασταμάτητα από μια κυρίαρχη φιγούρα.
Στο έργο «About face!» (FHD video, 2025, 10 λεπτά), το έμβρυο μεταμορφώνεται σε στρατιώτη, φυλακισμένο σε μια πειθαρχημένη παράταξη. Παρότι αρχικά επιδεικνύει απεριόριστη δυναμική, η κόπωση, ακολουθούμενη από την εξάντληση, οδηγεί σε παραίτηση και αποδιοργάνωση. Στο τέλος, το τίποτα κυριαρχεί.
Στο καταληκτικό βίντεο της έκθεσης, με τίτλο «Mission» (2025), η γυμνότητα του δημιουργού απεικονίζει την κατάσταση του homo sacer, του ανθρώπου χωρίς δικαιώματα. Ο αυτοσαρκασμός του Βενετόπουλου αποκτά Μπεκετική διάσταση, καθώς αναζητά μέσα στο σκοτάδι, χωρίς προορισμό, οδηγώντας τον θεατή σε μια εμπειρία αναστοχασμού.
Η έκθεση ολοκληρώνεται με το «Ship of fools» (2018), μια καρτουνίστικη αναφορά στη σχεδία του Ζερικώ, η οποία ανακλά την τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Δημήτρης Τρίκας
Λόφος Art Project, Βελβενδού 39, Κυψέλη
Έως 15/06/25
